Krew jego dawne bohatery, a imię jego będzie – „Czterdzieści i cztery” Krzysztofa Piskorskiego (recenzja)

 

Rok 1844 w świecie w którym ether, energia próżni, skierowała ludzkość na zupełnie inne tory. Mocarstwa ruszyły przez etherowe bramy na podbój i kolonizację nieskończonej liczby równoległych światów. Tylko dla Polski nic się nie zmienia, pozostaje pod zaborami i uparcie dąży do odzyskania niepodległości. Eliza Żmijewska, ostatnia kapłanka słowiańskiego bóstwa, rusza w podróż do Londynu, by wykonać wyrok śmierci wydany przez Radę Emigracyjną na Konrada Załuskiego. Ten wynalazca i przedsiębiorca mógł uratować powstanie w 1830 roku, nigdy jednak nie przybył. 

Nieczęsto zdarzają się książki, które wprawiają mnie w zachwyt niemal od pierwszych stron. Tak jednak było z Czterdzieści i cztery Krzysztofa Piskorskiego, niezwykle interesującą mieszanką steampunku, mitologii słowiańskiej i polskiego romantyzmu. Autor wraca do świata, który zaprezentował wcześniej w Zadrze, gdzie wynalazki etherowe zmieniły wiele, lecz nie wszystko. Europa wrze, budzi się duch rewolucji, nadchodzi Wiosna Ludów. Wszyscy podejrzliwym okiem patrzą na Polaków, którzy jak wiadomo są urodzonymi buntownikami. Tajne stowarzyszenia, spiski, szyfry ukryte w anonsach w gazetach, a wszystko to doprawioną sporą dawką poezji – to się po prostu świetnie czyta. Dowodzi też, że Piskorski ma talent do tworzenia niezwykle oryginalnych i ciekawych historii, a światotwórstwo w jego wykonaniu stoi na bardzo wysokim poziomie.

Ale jestem poetką, a przynajmniej chciałabym tak myśleć. Istotą poezji jest głębokie spojrzenie. Emocjonalna mimikra, która pozwala czuć to, co czują inni, ale jednocześnie sprawia, że nie potrafimy uciec od ludzkiej krzywdy, nie umiemy nie czuć… (s. 532).

Wątek awanturniczo-przygodowy to tylko jedna warstwa powieści. W Czterdzieści i cztery Piskorski mistrzowsko łączy różne gatunki. Dominuje steampunk, ale ważnym elementem są też motywy związane z science fiction – podróże do innych światów i zetknięcia z nieznanymi gatunkami. A do tego pojawiają się elementy mitologii słowiańskiej, kapłanka Żmija obdarzona niezwykłymi mocami i wiele stworzeń znanych z rodzimego folkloru, a to już półka przynależna fantasy. Ponadto książka przesiąknięta jest odniesieniami do epoki romantyzmu i poezji. Zaczyna się od tytułu, który funkcjonuje w odniesieniu zarówno do czasu akcji, jak i Elizy oraz Konrada, a przy tym jest to jeden z najbardziej znanych cytatów z twórczości Adama Mickiewicza. W tekście znajduje się wiele fragmentów dzieł romantycznych, prawdziwych lub dopasowanych do świata etheru, echa słynnego sporu Mickiewicz-Słowacki, poglądy Towiańskiego, a wreszcie idee rozpalające świadomość w tamtym okresie: walka narodowo-wyzwoleńcza, mesjanizm, poświęcenie dla ojczyzny. W wielu scenach można dopatrzeć się nawiązań do takich dzieł jak Dziady, Konrad Wallenrod czy Pan Tadeusz. W tkankę fikcyjnego świata zostały też wplecione postaci historyczne jak książę Józef Poniatowski, Emilia Plater czy Henryk Dembiński. To sprawia, że Czterdzieści i cztery można odczytywać na wielu płaszczyznach, a jedną z nich jest podjęta przez Piskorskiego gra z polskim romantyzmem.

Autor porusza także problemy związane z kolonializmem i imperializmem. Londyn² to miejsce, które jest prawdziwym piekłem bez żadnych perspektyw. Ludzkość rzuciła się na ether nie zastanawiając się, jakie konsekwencje może mieć korzystanie z energii próżni. A są one poważne – to tzw. kolaps rzeczywistości, przenikanie się światów, w wyniku czego powstaje poważne zagrożenie dla ludzkości. Jednak przez długi czas większość ludzi ignoruje wszystko, co nie jest zgodne z ich poglądami, tuszuje bądź zamyka oczy na niewygodne sprawy.

Główna bohaterka, Eliza Żmijewska, jest kobietą niezwykle samodzielną i przedsiębiorczą, choć z pewnością nie należy do osób, którym wszystko się udaje. Piskorski łatwo mógł ją przerysować, ale tak się nie stało. Eliza ma wątpliwości, problemy i traumy z którymi się zmaga. A także niezwykle oryginalnych współtowarzyszy – gigantycznego humanoidalnego owada, który szuka daru dla swojego roju oraz głowę uczonego zakonserwowaną dzięki pewnemu symbiotowi.

Polecam Czterdzieści i cztery Krzysztofa Piskorskiego. Czegoś podobnego jeszcze nie czytaliście.

Wpis w ramach wyzwania Sylwki z bloga Unserious.pl – Polska fantastyka fajna jest.

 

Autor: Krzysztof Piskorski    

Tytuł: Czterdzieści i cztery

Wydawnictwo: Literackie

Liczba stron: 547

Data wydania: 2017

Komentarze

  1. Agnieszka Kaniuk30 października 2022 20:55

    Już wiem, dla kogo ta książka będzie świetnym prezentem.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zarzyczka30 października 2022 20:58

      Mam nadzieję, że obdarowana osoba będzie zadowolona :)

      Usuń
  2. Dominika S.1 listopada 2022 19:42

    Daaaawno, naprawdę dawno temu czytałam jedną albo dwie książki Piskorskiego. Pamiętam, że były w porządku, ale jakoś straciłam autora z radaru. Muszę wrócić do jego twórczości :)

    OdpowiedzUsuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Pożegnanie z braćmi Winchester – recenzja 15 sezonu „Supernatural”

  Po trzęsieniu ziemi i znakomitym finałowym odcinku czternastej serii przed braćmi Winchester stanął najpotężniejszy antagonista ze wszystkich. Walczyli już z aniołami, demonami, sekretnymi organizacjami i potężnymi istotami, ale teraz ich przeciwnikiem jest Bóg. A właściwie Chuck, który obraził się na swoje ulubione zabawki, kiedy nie zgodziły się tańczyć tak jak im zagra. On już wymyślił swoje idealne zakończenie i chce je dostać, nie zważając na koszty. Na dobry początek zesłał na Sama i Deana wszystkie dusze znajdujące się w piekle. A że łowcy przez lata swej działalności wysłali tam wiele z nich, to pałają one żądzą zemsty. Sam i Dean są mocno wkurzeni na Chucka, gdy staje się jasne, że cały czas byli marionetkami w jego rękach. Wolna wola o którą tak zaciekle walczyli, ponosząc ogromne koszty, okazała się nic niewartą mrzonką. Jak jednak walczyć z istotą wszechmocną i wszechwiedzącą? Jeżeli chcą uniknąć wymarzonego zakończenia Chucka, Sam i Dean będą musieli rozwiązać ten para
Czytaj więcej

Kosmos już nigdy nie będzie taki sam – „The Expanse”

Ostatnie lata nie były łaskawe dla fanów serialowych produkcji science fiction. Po spektakularnych klapach twórcy niezbyt chętnie patrzyli na produkcję takich dzieł – bo nie dość, że drogie, to jeszcze nie spełniały oczekiwań widzów. Cóż więc pozostawało fanom gatunku? Chyba oglądanie tylko po raz kolejny znakomitego „Battlestar Galactica”. Na szczęście jednak każda zła passa kiedyś się kończy. „The Expanse”, serial wyprodukowany przez stację SyFy, udowadnia, że science fiction wciąż ma wiele do zaoferowania. Produkcję oparto na serii książek „Ekspansja” Jamesa S. A. Coreya. W Polsce wydano tylko pierwszy tom „Przebudzenie lewiatana” i to w dodatku rozbity na dwie części, co jak łatwo można się domyślić, nie przysporzyło książce popularności. Reszta tomów dostępna jest tylko w wersji oryginalnej. Jako ciekawostkę dorzucę fakt, że pod pseudonimem James S. A. Corey ukrywa się dwóch autorów – Daniel Abraham i Ty Franck. Obaj współpracowali z George’m R. R. Martinem. W 2010 r. ukazała
Czytaj więcej

Niech was Pustka pochłonie – „The Originals” sezon 4

Twórcy „The Originals” zaserwowali nam spory przeskok czasowy. Od wydarzeń przedstawionych w finale trzeciego sezonu minęło pięć lat. I nadchodzi to, co było formalnością – Mikaelsonowie zostają przebudzeni. Dobrze, że twórcy odhaczyli to szybko i bezboleśnie. Bo w to, że Mikaelsonowie powstaną, chyba nikt nie wątpił? Z tym, że nie mają już tak łatwo jak wcześniej. Zostali pokonani, a Marcel, nowy król Orleanu, może zabić ich bez trudu. To dla nich zupełnie nowa sytuacja.          Klaus chce nadrobić stracony czas i zbliżyć się do całkiem już sporej Hope. Tymczasem nadciąga poważne zagrożenie, plaga, która nęka Nowy Orlean od wielu lat. Za sprawą demona o imieniu The Hollow (Pustka) zaczynają znikać dzieci. W kręgu jego zainteresowań jest też Hope. A stary znajomy demona to kierujący obecnie sabatami Nowego Orleanu Vincent.          Czwarty sezon „The Originals” liczy tylko trzynaście odcinków i jest zbudowany wokół jednego głównego wątku – walki z Hollow. Sam pomysł twórców na t
Czytaj więcej

Co poszło nie tak w serialu „Przeklęta” („Cursed”)

  Jeżeli czytacie mojego bloga, wiecie, że uwielbiam legendy arturiańskie i wszelkie wariacje na ich temat. Dlatego informację, że Netflix przygotowuje serial, którego główną bohaterką ma być Nimue i zaprezentuje odświeżoną wersję mitu, w której miecz wybiera królową, a nie króla, byłam zaintrygowana. Jednak po fali niepochlebnych recenzji, które pojawiły się tuż po premierze, mój zapał do oglądania znacznie osłabł. Ale że w grudniu nachodzi mnie na klimaty fantasy i baśniowe, a wybór nie jest aż tak duży, jak by się wydawało, postanowiłam dać szansę Przeklętej . Kim jest Nimue? Jak to zwykle w legendach arturiańskich bywa, odpowiedź na to pytanie nie jest ani prosta ani jednoznaczna. Najprościej byłoby odpowiedzieć, że różnie to bywa, ale najczęściej podkreślane są dwie rzeczy – związki z Merlinem i Excaliburem. Nimue bywa też nazywana Panią Jeziora albo Vivianą. Niekiedy przyjmuje się, że ona i Morgana to ta sama osoba. Niektórzy sugerują, że Pani Jeziora to nie imię, ale drui
Czytaj więcej

Raj zepsuty – Stanisław Lem „Eden”

Obraz
  Na skutek błędu w obliczeniach statek rozbija się na niezbadanej planecie zwanej Edenem. Wszyscy członkowie załogi – Inżynier, Fizyk, Chemik, Cybernetyk, Doktor i Koordynator – przeżyli, ale uszkodzenia są bardzo poważne, a szanse na przetrwanie niewielkie. Jednemu z członków załogi wydaje się, że przed katastrofą dostrzegł na Edenie coś, co przypominało miasto. Być może tam znajdą pomoc. Ruszają więc w głąb nieznanej planety i stopniowo odkrywają elementy cywilizacji stworzonej przez tutejsze istoty, symbioty, przez ludzi nazwane dubeltami. Nic jednak nie ma sensu przynajmniej z punktu widzenia przybyszy, a ponadto Ziemianie natykają się na masowe groby. Co tak naprawdę dzieje się na Edenie? Powieść Eden Stanisława Lema została wydana po raz pierwszy w 1959 roku. Wcześniej była drukowana w odcinkach w czasopiśmie Trybuna Robotnicza i uznaje się ją za dzieło rozpoczynające okres dojrzałej twórczości pisarza. Jest skupiona według tego samego problemu co Solaris – niemożności naw
Czytaj więcej