Czym karmi się wyobraźnia? – John Garth „J. R. R. Tolkien i jego światy. Miejsca, z których wyrosło Śródziemie” (recenzja)

 

Ponoć każdy autor czerpie inspiracje z tego, co go otacza. Takim tokiem myślenia podążył John Garth, który w książce J. R. R. Tolkien i jego światy. Miejsca z których wyrosło Śródziemie starał się pokazać, jaki wpływ na fantastyczne uniwersum miały osobiste doświadczenia autora, jego zainteresowania czytelnicze i językowe, podróże, a także odkrycia historyczne.

Książka jest podzielona na tematyczne rozdziały. Pierwszy skupia się na związkach między Anglią a Shire. Drugi dotyczy inspiracji z czterech stron świata. Dominujący wpływ Północy, mitologii i kultury germańskiej, na dzieła Tolkiena jest powszechnie znany. Garth zwraca jednak uwagę na mniej oczywiste źródła inspiracji: celtycki Zachód, bogatą tradycję grecko-rzymską, a wreszcie Wschód, postrzegany nie tylko jako krainy poddane władzy zła, ale także ziemie pełne cudów.

Dużo miejsca Garth poświęca różnym typom krajobrazów: morzom, górom, rzekom, a wreszcie lasom, wskazując nie tylko na aspekty biograficzne, miejsca, które Tolkien znał i odwiedzał, ale także na inspiracje mitologiczne i kulturowe. Omawia zagadnienia związane z odkryciami archeologicznymi, a wreszcie wpływ I wojny światowej. Osobny rozdział poświęcony jest strażnicom i warowniom oraz specyficznej roli, jaką odgrywają w Śródziemiu. Są one nie tylko twierdzami broniącymi ludzi, ale także przechowują starożytną mądrość, która bez walki przepadnie. To także pokłosie wojny, w której Tolkien uczestniczył. Wywarła ona ogromny wpływ na opisy krajobrazów i krain spustoszonych przez zło. Tutaj zresztą nakłada się jeszcze inny czynnik, zgubne skutki rewolucji przemysłowej, która zniszczyła pejzaże sielskiego dzieciństwa Tolkiena. Stąd też w jego twórczości tak wyraźna krytyka nadużywania kreatywności.

Garth prowadzi swoje analizy bardzo rzetelnie (książka zawiera bibliografię, przypisy i indeks), zwracając uwagę na kluczową sprawę – nie można tak po prostu stwierdzić, że to i to miejsce zostało przekopiowane do Śródziemia. Nie, sprawa jest znacznie bardziej skomplikowana, inspiracje nakładają się na siebie. Zresztą sama koncepcja Śródziemia zmieniała się, opowieści ewoluowały.

Tolkien instynktownie podejmował, mieszał i kładł warstwami poszczególne elementy, korzystając z osobistego doświadczenia – trochę stąd, trochę stamtąd, a trochę znikąd (s. 15).

Jest to ten typ książki, którego nie można zrozumieć bez ilustracji. Właściwie na każdej stronie znajdują się fotografie, mapy, reprodukcje obrazów Tolkiena i ilustracji stworzonych przez innych twórców do jego dzieł. Polskie wydanie robi znakomite wrażenie. Twarda oprawa, dobry papier, piękne ilustracje – nic, tylko czytać. Jeżeli jesteście fanami Tolkiena, i interesują Was źródła jego inspiracji, jest to z pewnością pozycja obowiązkowa.


Autor: John Garth

Tytuł: J. R. R. Tolkien i jego światy. Miejsca z których wyrosło Śródziemie

Tytuł oryginalny: The Worlds of J. R. R. Tolkien

Tłumaczenie: Joanna Kokot

Wydawnictwo: Arkady

Liczba stron: 208

Data wydania:  2022

Komentarze

  1. iCate2 maja 2022 11:06

    Dla fanów świata to na pewno jest gratka :) Ja raczej nie sięgnę, choć z ciekawości pewnie bym przejrzała :D

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zarzyczka2 maja 2022 21:26

      To zdecydowanie książka dla fanów, ale oglądać też jest co, bo wydanie przecudne :)

      Usuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Tylko marzyciele mogą uratować światy – Laini Taylor „Muza Koszmarów”

Obraz
  Życie Lazlo i Sarai nigdy już nie będzie takie samo. Oboje muszą odkryć siebie na nowo, poznać swoje dary i możliwości oraz dokonać trudnych wyborów. Lazlo znalazł się w sytuacji bez wyjścia. Będzie musiał zdecydować, co jest dla niego ważniejsze – życie ukochanej czy mieszkańców Szlochu? Oprócz wątków związanych ze Szlochem autorka wprowadza nową historię, opowiadającą o losach dwóch sióstr Kory i Novy, dorastających na peryferiach świata. Ich trudne życie wypełnione jest marzeniem o tym, że kiedyś, podobnie jak ich matka, zostaną wybrane do służby bojowej imperium. Marzenie o niezwykłej mocy, dzięki której można zasłużyć na ten zaszczyt, spełnia się, lecz nie w ten sposób, jakiego siostry oczekiwały. Muza Koszmarów Laini Taylor to drugi, po Marzycielu , tom dylogii Strange The Dreamer . I właściwie modelowy przykład, jak powinno się kontynuować fabułę. Pierwszy tom był wprowadzeniem do świata, pozwalał poznać bohaterów, drugi daje szerszą perspektywę i wypełnia luki w całe...
Czytaj więcej

Królowa zrodzona z rycerskich marzeń – Feliks W. Kres „Pani Dobrego Znaku” (recenzja)

Obraz
  Puszcza Bukowa to największa knieja Szereru i źródło gigantycznego bogactwa właścicieli wywodzących się ze starożytnego książęcego rodu K.B.I.. Po śmierci bezdzietnego księcia wybucha skandal, ponieważ okazuje się, że dziedziczką fortuny ma być niewolnica Ezena, którą kaprys pana podniósł do godności małżonki. Na domiar złego nie należy ona do gigantycznie drogich Pereł, lecz była wcześniej praczką. No i jest półkrwi Armektanką. Czegoś takiego Dartan z pewnością nie zniesie, a inne gałęzie rodu K.B.I. już szykują pozwy procesowe. Ezena, była niewolnica, nie ma szans na zwycięstwo w sądzie. Jej cel jest jednak zupełnie inny i odmieni oblicze Szereru. W umyśle – ludzkim, bo już nie kocim – tkwiła jakaś potrzeba cudowności. Gotah wiele razy się zastanawiał, dlaczego człowiek nie jest w stanie przyjąć świata takiego, jakim był: rządzącego się swoimi własnymi prawami, dość przecież cudownego, nawet bez latających kamieni i innych dziwów ( Pani Dobrego Znaku. Wieczne Cesarstwo , s. 5...
Czytaj więcej

Tylko metal ocali świat – Grady Hendrix „Sprzedaliśmy dusze” („We Sold Our Souls ”)

Obraz
Kris Pulaski ma czterdzieści siedem lat i poczucie, że jej życie już się skończyło. Nędzną pracę udało jej się zdobyć tylko dzięki znajomościom brata. A przecież miało być zupełnie inaczej. Kiedyś Kris grała w metalowym zespole Dürt Würk, który stał u progu wielkiej kariery. I to właśnie w noc podpisywania kontraktu mającego wynieść ich na szczyt, wszystko się posypało. Kris niewiele pamięta z tamtych wydarzeń. Pogodziła się z losem, chodzi na terapię i łyka tabletki. Jednak gdy pewnego dnia zauważa plakaty reklamujące trasę koncertową jedynego członka Dürt Würk, który zrobił oszałamiającą karierę, Terry’ego Hunta, budzi się w niej gniew. Porzuca dotychczasowe życie, by odwiedzić pozostałych członków zespołu i dowiedzieć się, co tak naprawdę wydarzyło się przed laty. Sprzedaliśmy dusze Grady’ego Hendrixa to książka, która łączy w sobie elementy grozy z powieścią społeczno-psychologiczną. Autor stara się sportretować stan amerykańskiego społeczeństwa. Postawiona przez niego diagnoza ...
Czytaj więcej

Z bezmiaru eonów wypełzają – „Koszmary” H. P. Lovecraft, Hazel Heald

Obraz
Koszmary to zbiór pięciu opowiadań H. P. Lovecrafta napisanych we współpracy z Hazel Heald. Cień z Providence zajmował się nie tylko pisaniem własnych tekstów, ale i poprawianiem dzieł innych. Jedną z jego klientek w 1932 roku została Hazel Heald, a opowiadania zawarte w tym tomie są efektem ich współpracy. Tyle że H. P. Lovecraft tak przerobił teksty (a kto wie, może i napisał niemal w całości), iż nie wygląda na to, aby Heald miała na nie większy wpływ. O ile w opisywanym na blogu Kopcu (recenzję znajdziecie TUTAJ ) przynajmniej w jednym przypadku zastanawiałam się nad wpływem Zealii Bishop, tutaj gdybym nie wiedziała, że opowiadania powstały we współpracy z inną osobą, nie przyszłoby mi to do głowy. Zbiór zawiera pięć tekstów – Człowiek z kamienia , Koszmar w muzeum , Skrzydlata śmierć , Z bezmiaru eonów i Koszmar na cmentarzu . Są to opowiadania korzystające z typowych dla Lovecrafta środków wyrazu i chwytów fabularnych. Czyta się świetnie, mają ten typowy dla niego nastrój n...
Czytaj więcej

Los jest nieubłagany – Bernard Cornwell „Excalibur”

Obraz
Nadeszło lato krwi i zemsty. Zdrada Lancelota i Ginewry boleśnie dotknęła Artura, który bezwzględnie stłumił rebelię fałszywego przyjaciela i uwięził niewierną żonę. Nie ma jednak czasu na rozpamiętywanie przeszłości, gdyż saksońscy wodzowie postanowili zakopać topór wojenny i wspólnie zaatakować Brytów. Dawni sojusznicy Artura, obecnie wyznający chrześcijaństwo, nie chcą udzielić pomocy poganom. Tymczasem Merlin i Nimue realizują własny plan. Zgromadzili wszystkie Skarby Brytanii i zamierzają przeprowadzić rytuał przywołania bogów, nie oglądając się na koszty. Stopniowo zaczyna się uwidaczniać rozdźwięk między nimi. Nimue coraz bardziej pogrąża się w szaleństwie i żadna cena nie wydaje się jej zbyt wysoka do zapłacenia. Excalibur to trzecia i ostatnia część Trylogii arturiańskiej Bernarda Cornwella, utrzymana w stylu, jaki znamy z poprzednich tomów. Narratorem jest zbliżający się do kresu życia mnich Derfel, który kiedyś był rycerzem walczącym u boku Artura . Pozwoliło to...
Czytaj więcej