Czym karmi się wyobraźnia? – John Garth „J. R. R. Tolkien i jego światy. Miejsca, z których wyrosło Śródziemie” (recenzja)

 

Ponoć każdy autor czerpie inspiracje z tego, co go otacza. Takim tokiem myślenia podążył John Garth, który w książce J. R. R. Tolkien i jego światy. Miejsca z których wyrosło Śródziemie starał się pokazać, jaki wpływ na fantastyczne uniwersum miały osobiste doświadczenia autora, jego zainteresowania czytelnicze i językowe, podróże, a także odkrycia historyczne.

Książka jest podzielona na tematyczne rozdziały. Pierwszy skupia się na związkach między Anglią a Shire. Drugi dotyczy inspiracji z czterech stron świata. Dominujący wpływ Północy, mitologii i kultury germańskiej, na dzieła Tolkiena jest powszechnie znany. Garth zwraca jednak uwagę na mniej oczywiste źródła inspiracji: celtycki Zachód, bogatą tradycję grecko-rzymską, a wreszcie Wschód, postrzegany nie tylko jako krainy poddane władzy zła, ale także ziemie pełne cudów.

Dużo miejsca Garth poświęca różnym typom krajobrazów: morzom, górom, rzekom, a wreszcie lasom, wskazując nie tylko na aspekty biograficzne, miejsca, które Tolkien znał i odwiedzał, ale także na inspiracje mitologiczne i kulturowe. Omawia zagadnienia związane z odkryciami archeologicznymi, a wreszcie wpływ I wojny światowej. Osobny rozdział poświęcony jest strażnicom i warowniom oraz specyficznej roli, jaką odgrywają w Śródziemiu. Są one nie tylko twierdzami broniącymi ludzi, ale także przechowują starożytną mądrość, która bez walki przepadnie. To także pokłosie wojny, w której Tolkien uczestniczył. Wywarła ona ogromny wpływ na opisy krajobrazów i krain spustoszonych przez zło. Tutaj zresztą nakłada się jeszcze inny czynnik, zgubne skutki rewolucji przemysłowej, która zniszczyła pejzaże sielskiego dzieciństwa Tolkiena. Stąd też w jego twórczości tak wyraźna krytyka nadużywania kreatywności.

Garth prowadzi swoje analizy bardzo rzetelnie (książka zawiera bibliografię, przypisy i indeks), zwracając uwagę na kluczową sprawę – nie można tak po prostu stwierdzić, że to i to miejsce zostało przekopiowane do Śródziemia. Nie, sprawa jest znacznie bardziej skomplikowana, inspiracje nakładają się na siebie. Zresztą sama koncepcja Śródziemia zmieniała się, opowieści ewoluowały.

Tolkien instynktownie podejmował, mieszał i kładł warstwami poszczególne elementy, korzystając z osobistego doświadczenia – trochę stąd, trochę stamtąd, a trochę znikąd (s. 15).

Jest to ten typ książki, którego nie można zrozumieć bez ilustracji. Właściwie na każdej stronie znajdują się fotografie, mapy, reprodukcje obrazów Tolkiena i ilustracji stworzonych przez innych twórców do jego dzieł. Polskie wydanie robi znakomite wrażenie. Twarda oprawa, dobry papier, piękne ilustracje – nic, tylko czytać. Jeżeli jesteście fanami Tolkiena, i interesują Was źródła jego inspiracji, jest to z pewnością pozycja obowiązkowa.


Autor: John Garth

Tytuł: J. R. R. Tolkien i jego światy. Miejsca z których wyrosło Śródziemie

Tytuł oryginalny: The Worlds of J. R. R. Tolkien

Tłumaczenie: Joanna Kokot

Wydawnictwo: Arkady

Liczba stron: 208

Data wydania:  2022

Komentarze

  1. iCate2 maja 2022 11:06

    Dla fanów świata to na pewno jest gratka :) Ja raczej nie sięgnę, choć z ciekawości pewnie bym przejrzała :D

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zarzyczka2 maja 2022 21:26

      To zdecydowanie książka dla fanów, ale oglądać też jest co, bo wydanie przecudne :)

      Usuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Niech was Pustka pochłonie – „The Originals” sezon 4

Twórcy „The Originals” zaserwowali nam spory przeskok czasowy. Od wydarzeń przedstawionych w finale trzeciego sezonu minęło pięć lat. I nadchodzi to, co było formalnością – Mikaelsonowie zostają przebudzeni. Dobrze, że twórcy odhaczyli to szybko i bezboleśnie. Bo w to, że Mikaelsonowie powstaną, chyba nikt nie wątpił? Z tym, że nie mają już tak łatwo jak wcześniej. Zostali pokonani, a Marcel, nowy król Orleanu, może zabić ich bez trudu. To dla nich zupełnie nowa sytuacja.          Klaus chce nadrobić stracony czas i zbliżyć się do całkiem już sporej Hope. Tymczasem nadciąga poważne zagrożenie, plaga, która nęka Nowy Orlean od wielu lat. Za sprawą demona o imieniu The Hollow (Pustka) zaczynają znikać dzieci. W kręgu jego zainteresowań jest też Hope. A stary znajomy demona to kierujący obecnie sabatami Nowego Orleanu Vincent.          Czwarty sezon „The Originals” liczy tylko trzynaście odcinków i jest zbudowany wokół jednego głównego wątku – walki z Hollow. Sam pomysł twórców na t
Czytaj więcej

Pożegnanie z braćmi Winchester – recenzja 15 sezonu „Supernatural”

  Po trzęsieniu ziemi i znakomitym finałowym odcinku czternastej serii przed braćmi Winchester stanął najpotężniejszy antagonista ze wszystkich. Walczyli już z aniołami, demonami, sekretnymi organizacjami i potężnymi istotami, ale teraz ich przeciwnikiem jest Bóg. A właściwie Chuck, który obraził się na swoje ulubione zabawki, kiedy nie zgodziły się tańczyć tak jak im zagra. On już wymyślił swoje idealne zakończenie i chce je dostać, nie zważając na koszty. Na dobry początek zesłał na Sama i Deana wszystkie dusze znajdujące się w piekle. A że łowcy przez lata swej działalności wysłali tam wiele z nich, to pałają one żądzą zemsty. Sam i Dean są mocno wkurzeni na Chucka, gdy staje się jasne, że cały czas byli marionetkami w jego rękach. Wolna wola o którą tak zaciekle walczyli, ponosząc ogromne koszty, okazała się nic niewartą mrzonką. Jak jednak walczyć z istotą wszechmocną i wszechwiedzącą? Jeżeli chcą uniknąć wymarzonego zakończenia Chucka, Sam i Dean będą musieli rozwiązać ten para
Czytaj więcej

Co poszło nie tak w serialu „Przeklęta” („Cursed”)

  Jeżeli czytacie mojego bloga, wiecie, że uwielbiam legendy arturiańskie i wszelkie wariacje na ich temat. Dlatego informację, że Netflix przygotowuje serial, którego główną bohaterką ma być Nimue i zaprezentuje odświeżoną wersję mitu, w której miecz wybiera królową, a nie króla, byłam zaintrygowana. Jednak po fali niepochlebnych recenzji, które pojawiły się tuż po premierze, mój zapał do oglądania znacznie osłabł. Ale że w grudniu nachodzi mnie na klimaty fantasy i baśniowe, a wybór nie jest aż tak duży, jak by się wydawało, postanowiłam dać szansę Przeklętej . Kim jest Nimue? Jak to zwykle w legendach arturiańskich bywa, odpowiedź na to pytanie nie jest ani prosta ani jednoznaczna. Najprościej byłoby odpowiedzieć, że różnie to bywa, ale najczęściej podkreślane są dwie rzeczy – związki z Merlinem i Excaliburem. Nimue bywa też nazywana Panią Jeziora albo Vivianą. Niekiedy przyjmuje się, że ona i Morgana to ta sama osoba. Niektórzy sugerują, że Pani Jeziora to nie imię, ale drui
Czytaj więcej

Kosmos już nigdy nie będzie taki sam – „The Expanse”

Ostatnie lata nie były łaskawe dla fanów serialowych produkcji science fiction. Po spektakularnych klapach twórcy niezbyt chętnie patrzyli na produkcję takich dzieł – bo nie dość, że drogie, to jeszcze nie spełniały oczekiwań widzów. Cóż więc pozostawało fanom gatunku? Chyba oglądanie tylko po raz kolejny znakomitego „Battlestar Galactica”. Na szczęście jednak każda zła passa kiedyś się kończy. „The Expanse”, serial wyprodukowany przez stację SyFy, udowadnia, że science fiction wciąż ma wiele do zaoferowania. Produkcję oparto na serii książek „Ekspansja” Jamesa S. A. Coreya. W Polsce wydano tylko pierwszy tom „Przebudzenie lewiatana” i to w dodatku rozbity na dwie części, co jak łatwo można się domyślić, nie przysporzyło książce popularności. Reszta tomów dostępna jest tylko w wersji oryginalnej. Jako ciekawostkę dorzucę fakt, że pod pseudonimem James S. A. Corey ukrywa się dwóch autorów – Daniel Abraham i Ty Franck. Obaj współpracowali z George’m R. R. Martinem. W 2010 r. ukazała
Czytaj więcej

Top 5 książek fantastycznych z motywem zimy

Obraz
Piękna, majestatyczna, magiczna, ale także groźna, przytłaczająca i śmiertelnie niebezpieczna. Zima ma bardzo bogatą symbolikę. W mitologiach, zgodnie z odwiecznym cyklem natury, postrzegano ją jako czas pustki, snu i śmierci. Martwa przyroda czekała uśpiona, by wiosną znów powrócić do życia. Krótkie dni, długie noce, zimno – te zagrożenia były jak najbardziej realne, ale ludzka wyobraźnia dodawała do tego dodatkowe strachy. Zimą lęgło się zło. W fantastyce motyw zimy pojawia się bardzo często. I nie chodzi tu tylko o porę roku, ale także o wykorzystanie jej symbolicznego znaczenia. Zapraszam na subiektywny wybór pięciu książek fantastycznych, w których motyw zimy odgrywa ważną rolę. C. S. Lewis Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa Gdy myślę o książkach związanych z zimą, pierwsze skojarzenie to pogrążona w zimowym śnie Narnia i Łucja podążająca za światłem latarni błyskającym w śnieżnym lesie. To także modelowe przedstawienie zimy jako czasu, gdy ziemią rządzi zło
Czytaj więcej