Czy „Wiedźmin” jest słowiański? A ile jest w nim innych mitologii? – analiza wiedźmińskich opowiadań

 

Podczas ponownego czytania wiedźmińskich opowiadań ze zbiorów Ostatnie życzenie i Miecz przeznaczenia zwróciłam uwagę na inspiracje mitologiami z różnych stron świata. Odpowiedź na pytanie: „Czy Wiedźmin jest słowiański?” jest zarazem łatwa i trudna. No bo tak, jest słowiański, pojawia się tu całkiem sporo potworów rodem z rodzimego folkloru, a Strzyga jest zainspirowana polską baśnią ludową. I nie, bo znajduje się tu wiele elementów, które Sapkowski zapożyczył z innych stron świata. Wszystko to tworzy mozaikową mitologię, która nie traktuje słowiańskości jako swojego wyznacznika, choć ten element jest w niej jak najbardziej obecny. Ale na równych prawach z dżinami, nereidami czy goblinami. Do tego Sapkowski chętnie dorzuca wymyślone potwory, a czasem nakłada różne inspiracje na siebie. Jest to zatem proza mocno postmodernistyczna, grająca z czytelnikiem i konwencją.

I tu jeszcze mała uwaga: ten tekst dotyczy tylko słowiańskości w aspekcie nawiązań do mitologii. A przecież Sapkowski czerpie z rodzimych tradycji literackich i kulturowych także w innym zakresie. Wyraźne są inspiracje twórczością Henryka Sienkiewicza, a Duny zawsze będzie mi się kojarzył z Baśnią o stalowym jeżu Brzechwy. Poza tym ta proza wiele mówi o nas samych, naszej mentalności i patrzeniu na pewne sprawy.

Ale wracajmy do mitologii. Mają one to do siebie, że czasem trudno ustalić, co konkretnie do jakiej należy. Wierzenia mieszały się ze sobą, wiele motywów jest uniwersalnych dla mitologii z różnych stron świata. Weźmy taki przykład – Baal-Zebuth wspomniany w opowiadaniu Okruch lodu. Belzebub należy do tradycji judeo-chrześcijanskiej, ale zastosowany przez Sapkowskiego zapis każe nam spoglądać w stronę mitologii ugaryckiej i czczonego tam boga Baala. Zresztą jak najbardziej słusznie, gdyż Belzebub wywodzi się właśnie od tego boga, znanego także pod imieniem Baal-Zebul. Czczono go również w starożytnym Egipcie, a jego kult przeniknął do Grecji. Ale wciąż nie jest to dokładnie taki zapis jak w wiedźmińskim opowiadaniu, tak że Sapkowski nie pomaga w tropieniu mitologicznych inspiracji, dorzucając do mieszaniny swoje trzy grosze i poczucie humoru.

Dlatego ten podział jest kwestią interpretacji. Nawiązania mitologiczne dzielę na duże W i małe w. W to wątki obudowane wokół inspiracji mitologicznych, które mają duże znaczenie dla fabuły i bohaterów, jak na przykład strzyga. w to z kolei wspomnienia nie mające wielkiego znaczenia dla biegu akcji. Najczęściej potwory, których wymienia się tu całkiem sporo, albo wtrącenie typu O królewnie Vandzie, która utopiła się w rzece Duppie, bo nikt jej nie chciał (Okruch lodu).

Inspiracje mitologiczne w wiedźmińskich opowiadaniach:

Mitologia słowiańska:

W: 3

w: 48

Mitologia arabska:

W: 1

w: 2

Mitologia celtycka:

W: -

w: 6

Mitologia perska:

W: -

w: 4

Mitologia germańska:

W: -

w: 9

Mitologia grecka:

W: 1

w: 10

Mitologia egipska:

W: -

w: 1

Mitologia hebrajska:

W: -

w: 3

Wpis w ramach wyzwania Sylwki z bloga Unserious.pl - Polska fantastyka fajna jest. 


Autor: Andrzej Sapkowski

Tytuł: Ostatnie życzenie

Wydawnictwo: SuperNowa

Liczba stron: 331

Data wydania:  2014

 

Autor: Andrzej Sapkowski

Tytuł: Miecz przeznaczenia 

Wydawnictwo: SuperNowa

Liczba stron: 399

Data wydania:  2014

Komentarze

  1. Aż wstyd przyznać, że jeszcze nie czytałam, ani nawet nie oglądałam Wiedźmina

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. W książkach czeka cię dużo dobrego, a co do serialu to nic nie straciłaś :)

      Usuń
  2. Wzięłam się w końcu za Wiedźmina, zaczęłam w teorii od początku i przesłuchałam Ostatnie Życzenie - ta wersja SuperNowej, super produkcja. Przyznaję szczerze - nie dość, że samo audio okropnie działało mi na nerwy, bo do słuchania książki nie potrzebuję rżenia koni, słuchania tętentu kopyt, muzyki, czy rozmów w karczmie, a sama książka także mi się nie podobała i nie zliczę momentów, kiedy miałam ochotę rzucić telefonem o ścianę. Jeszcze się nie poddaję, zwalam to na kwestię, że widziałam serial i jednak wiele rzeczy jest podobnych i już dla mnie znanych i zobaczę, jak to wyjdzie, ale świetlanej przyszłości to ja nam nie wróżę ^

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. To mnie zaskoczyłaś. Ja co prawda słuchowiska nie znam, bo nie mogę się przy nich skupić, ale wiele osób pisało bardzo pochlebne opinie. Ale wiadomo, że jak się nie podoba też treść, to nie ma sensu się zmuszać. I telefon ocaleje ;)

      Usuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Zagłada domu Sharpe’ów – „Crimson Peak. Wzgórze krwi”

Pożegnanie z braćmi Winchester – recenzja 15 sezonu „Supernatural”

Niech was Pustka pochłonie – „The Originals” sezon 4

Co poszło nie tak w serialu „Przeklęta” („Cursed”)

Gang Brekkera - Leigh Bardugo „Szóstka wron” („Six of Crows”)