Słowa i pan Śmierć– Markus Zusak „Złodziejka książek” („The Book Thief”)

Chyba żadnego miłośnika książek nie trzeba przekonywać do tego, że odgrywają one w życiu ważną rolę. Każdy bibliofil potrafi wymienić kilka czy kilkanaście tytułów, które w istotny sposób zmieniły jego życie. Ja też mam takie, jak choćby „Hobbit” J. R. R. Tolkiena, który pchnął mnie w stronę fantasy czy „Krzyżowcy” Zofii Kossak za sprawą których zaczęłam pochłaniać polską literaturę historyczną.

„Złodziejka książek” Markusa Zusaka to właśnie opowieść o sile słów i mocy, którą niosą z sobą książki. Główna bohaterka, Liesel Meminger, układa swoje życie właśnie według przeczytanych książek. Każda łączy się z ważnymi dla niej wydarzeniami.  Pierwszą, którą ukradła, jeszcze nie umiejąc nawet czytać, był „Podręcznik grabarza”. Ale nie treść „dzieła” była w tym wypadku ważna. Dla dziewczynki stała się symbolem chwili, kiedy po raz ostatni widziała matkę i brata. Końcem starego i początkiem nowego życia. Coś się kończy, coś się zaczyna. Potem trafiła do rodziny Rosy i Hansa Hubermannów i wszystko zmieniło się o sto osiemdziesiąt stopni.
Dziewczynka zaczęła uczyć się czytać i ukradła kolejną książkę ze stosu nieprawomyślnych tytułów spalonych z okazji dnia urodzin Adolfa Hitlera. Akcja „Złodziejki książek” toczy się w niemieckim miasteczku Molching w czasie II wojny światowej.
Historię Liesel opowiada nam nie kto inny jak sam… Śmierć (rodzaju męskiego, zaznaczam). Jak możecie się domyślić, to ktoś bardzo zajęty i niejedno już widział, ale wciąż jest łasy opowieści. A jedną z nich jest historia Liesel, złodziejki książek. Śmierć patrzy na ludzkość z dystansu, próbując ją zrozumieć.

„Ja zaś krążę po okręgu, wykorzystując swą nieskończoną zdolność pojawiania się we właściwym miejscu o właściwej porze. W rezultacie widzę, co w ludziach jest najlepszego i najgorszego. Widzę ich brzydotę i piękno i zastanawiam się, jak to możliwe, że te dwie rzeczy tak mocno ze sobą współistnieją. Ludzie mają jednak coś, czego im szczerze zazdroszczę. Mają dość rozumu, by umierać”.
Markus Zusak, „Złodziejka książek”, Warszawa 2008, s. 444.

Liesel i jej nowa rodzina muszą spłacić dług Hansa z przeszłości. Kiedyś, w czasie I wojny światowej, Żyd ocalił papie Liesel życie. Teraz ukrywają w piwnicy jego syna, Maksa Vandenburga.
„Złodziejka książek” jest, jak łatwo się domyślić, hołdem złożonym literaturze. Podkreśla wiarę w siłę słów, w ich moc analogiczną do tej jaką znamy z Biblii – słowa stwarzają świat. Potrafią leczyć, dawać ukojenie, a nawet zapomnieć o zgrozie wojny. Pokazuje tragiczne czasy z punktu widzenia dzieci i to nadaje im szczególnie groźny ton, bo dzieci nie do końca rozumieją o co w tym wszystkim chodzi. Plusem jest także obsadzenie Śmierci w roli narratora – przekornej, nie przejmującej się wymaganiami narracji, zachowaniem tajemnicy, przedwczesnym zdradzeniem puenty – co to to nie, Śmierć takimi drobiazgami się nie przejmuje.
Mam świadomość, że „Złodziejka książek” jest lekturą napisaną z myślą o młodzieży, więc sporo tu uproszczeń i autor nie chce serwować zbyt drastycznych scen. Tyle że dotyka najtrudniejszego chyba tematu – II wojny światowej. Paradoksem książki jest fakt, że wedle Markusa Zusaka za wojnę odpowiedzialni są… no właśnie, nie wiadomo kto. Chyba tylko sam Hitler. Niemcy to przecież tacy porządni ludzie. Nie znajdziemy na kartach tej książki żadnego zapalonego nazisty.
Czytałam sporo literatury traktującej o Holokauście, dlatego takie podejście do tematu staje mi kością w gardle. Jasne, zdarzali się Niemcy, którzy nie popierali faszyzmu, ale byli w mniejszości. A „Złodziejka książek” zupełnie odwraca te proporcje. Nie zgadzam się, że okrutną prawdę o II wojnie  światowej należy łagodzić, tonować, wybielać, rozmywać odpowiedzialność. Nie, ona przypomina do czego zdolni są ludzie. Ludzie ludziom zgotowali ten los. Autor, który chce o tych czasach pisać, powinien mieć tego świadomość. Markus Zusak jej nie ma (lub nie chce mieć – sama nie wiem, co gorsze). I to w moich oczach zupełnie dyskwalifikuje tę książkę. Zwłaszcza, że autor z takim upodobaniem podkreśla moc, jaką niosą ze sobą słowa.

 Wpis bierze udział w wyzwaniu Hadyny z  Rozkminy Hadyny – Czytam literaturę angielską http://rozkminyhadyny.blogspot.com/p/wyzwania.html

Autor: Markus Zusak  
Tytuł: „Złodziejka książek ”
Tłumaczenie: Hanna Baltyn
Wydawnictwo: Nasza Ksiegrania
Liczba stron: 496

Data wydania: 2008

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Co poszło nie tak w serialu „Przeklęta” („Cursed”)

  Jeżeli czytacie mojego bloga, wiecie, że uwielbiam legendy arturiańskie i wszelkie wariacje na ich temat. Dlatego informację, że Netflix przygotowuje serial, którego główną bohaterką ma być Nimue i zaprezentuje odświeżoną wersję mitu, w której miecz wybiera królową, a nie króla, byłam zaintrygowana. Jednak po fali niepochlebnych recenzji, które pojawiły się tuż po premierze, mój zapał do oglądania znacznie osłabł. Ale że w grudniu nachodzi mnie na klimaty fantasy i baśniowe, a wybór nie jest aż tak duży, jak by się wydawało, postanowiłam dać szansę Przeklętej . Kim jest Nimue? Jak to zwykle w legendach arturiańskich bywa, odpowiedź na to pytanie nie jest ani prosta ani jednoznaczna. Najprościej byłoby odpowiedzieć, że różnie to bywa, ale najczęściej podkreślane są dwie rzeczy – związki z Merlinem i Excaliburem. Nimue bywa też nazywana Panią Jeziora albo Vivianą. Niekiedy przyjmuje się, że ona i Morgana to ta sama osoba. Niektórzy sugerują, że Pani Jeziora to nie imię, ale ...
Czytaj więcej

TOP 10 najpopularniejszych tekstów, czyli co czytaliście najchętniej w ostatniej dekadzie

Obraz
  22 maja 2011 roku czyli dokładnie dziesięć lat temu na blogu Książka to okno na świat ukazał się pierwszy wpis – recenzja książki Bezduszna Gail Carriger. Tak, mój blog ma już dziesięć lat. Jeżeli trudno Wam w to uwierzyć, to przyznaję, że mnie chyba jeszcze bardziej. Założyłam go spontanicznie, bez wielkich planów i przygotowań, ponieważ chciałam podzielić się swoją opinią o książkach, a tak się złożyło, że w tym okresie nie miałam obok siebie osób czytających. I tak sobie piszę. Mam oczywiście świadomość, że ta dziesiątka szumnie wygląda, a w rzeczywistości trafiały mi się lata, gdy pisałam bardzo mało. Nawet teraz moja aktywność nie jest jakaś ogromna, choć publikuję znacznie regularniej niż kiedyś. Przyzwyczaiłam się, wprowadziłam miesięczne podsumowania i to pozwoliło mi lepiej ogarnąć posty. A przede wszystkim po prostu to lubię. Lubię pisać, dzielić się z Wami swoimi przemyśleniami na temat książek i seriali. Nie narzucam sobie niczego, jeżeli mi się nie chce, to nie pi...
Czytaj więcej

Kiedy wypełni się przepowiednia – „Wezwijcie moje dzieci” Marta Krajewska

Obraz
  Życie w Wilczej Dolinie na pozór toczy się zupełnie zwykłym i spokojnym trybem, wyznaczanym przez zmianę pór roku oraz powiązane z tym prace polowe i obrzędy. Jednak od kilkunastu lat ludzie przygotowują się do zapowiedzianego powrotu wilkarów. Przygnieciona ciężarem odpowiedzialności za mieszkańców doliny Venda czuje się coraz bardziej zgorzkniała i stara. Mieszkańcy z niepokojem śledzą relacje między wieszczką Alasą a Irke, bartnikiem żyjącym na uboczu społeczeństwa. Wszyscy pamiętają przepowiednię, że zażyłość pomiędzy tą dwójką poprzedzi powrót wilkarów. Tymczasem dziecko zrodzone z krwi Elleniale jest już gotowe na poznanie Pana Lasu. Wezwijcie moje dzieci Marty Krajewskiej zamyka cykl opowieści z Wilczej Doliny, w skład którego wchodzą jeszcze Idź i czekaj mrozów oraz Zaszyj oczy wilkom . Autorka zdecydowała się na spory przeskok czasowy, co oczywiście ma istotne konsekwencje. Bohaterowie nieco się przez ten czas zmienili, pojawiły się też zupełnie nowe postacie, który...
Czytaj więcej

Top 5 książek fantastycznych z motywem zimy

Obraz
Piękna, majestatyczna, magiczna, ale także groźna, przytłaczająca i śmiertelnie niebezpieczna. Zima ma bardzo bogatą symbolikę. W mitologiach, zgodnie z odwiecznym cyklem natury, postrzegano ją jako czas pustki, snu i śmierci. Martwa przyroda czekała uśpiona, by wiosną znów powrócić do życia. Krótkie dni, długie noce, zimno – te zagrożenia były jak najbardziej realne, ale ludzka wyobraźnia dodawała do tego dodatkowe strachy. Zimą lęgło się zło. W fantastyce motyw zimy pojawia się bardzo często. I nie chodzi tu tylko o porę roku, ale także o wykorzystanie jej symbolicznego znaczenia. Zapraszam na subiektywny wybór pięciu książek fantastycznych, w których motyw zimy odgrywa ważną rolę. C. S. Lewis Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa Gdy myślę o książkach związanych z zimą, pierwsze skojarzenie to pogrążona w zimowym śnie Narnia i Łucja podążająca za światłem latarni błyskającym w śnieżnym lesie. To także modelowe przedstawienie zimy jako czasu, gdy ziemią rządzi zło...
Czytaj więcej

To jednak dziwny serial jest… – „Outlander”

Będę szczera – kiedy pierwszy raz usłyszałam o serialu, w którym bohaterka, Claire Randall, przenosi się w czasie (z 1945 do 1743 r.) i zakochuje w szkockim bojowniku o wolność, wydał mi się dziwaczny (żeby nie napisać szalony). A fakt, że w swoim pierwszym życiu zostawiła męża, którego także rzekomo kochała, pachniał mi intrygą rodem z brazylijskiej telenoweli. Ostatecznie do obejrzenia skłoniły mnie fotosy, na które natknęłam się w Internecie. I wiem jedno - „Outlander” to jednak dziwny serial, powiadam wam.
Czytaj więcej