W oku Wiecznej Burzy – Brandon Sanderson „Dawca Przysięgi”

Roshar stoi na krawędzi. Dowodzący alethyjskimi armiami Dalinar Kholin zwyciężył, ale Parshendi przywołali Wielką Burzę, której kolejne uderzenia niszczą świat. Na domiar złego uświadamia ona potulnym parshmenom, że przez tysiąclecia byli uwięzieni i zaznali wielu krzywd. A to budzi pragnienie zemsty. Shallan Davar bada starożytną twierdzę Świetlistych – Urithiru, Kaladin Burzą Błogosławiony próbuje uratować rodzinę, ale najtrudniejsze zadanie stoi przed Dalinarem Kholinem. Zaczyna rozumieć, że jego misja zjednoczenia była zbyt mała i swym zasięgiem nie powinna obejmować Alethejczyków, lecz cały Roshar. Tylko zjednoczona ludzkość ma szansę przetrwać. Czy jednak państwom uda się zapomnieć o wzajemnych animozjach? Czy przeszłość Dalinara nie zaważy na powodzeniu jego misji? I wreszcie – czy powrót Świetlistych Rycerzy pomoże ocalić ludzkość? Czy ich także nie złamią tajemnice z przeszłości?

„Dawca Przysięgi” Brandona Sandersona to trzeci tom, po „Drodze Królów” i „Słowach Światłości”, bestsellerowego cyklu „Archiwum Burzowego Światła”. Notabene, jednej z moich ulubionych serii fantasy, choć wciągnięcie się w świat Rosharu trochę mi zajęło. Na początek mała uwaga – w Polsce książka została podzielona na dwa tomy (o tym, że między ich wydaniem upłynęło kilka miesięcy, nie chcę już nawet wspominać), ale jestem z tych, którzy uważają, że to bez sensu recenzować połówkę dzieła, dlatego niniejsza recenzja dotyczy obu tomów. Tyle uwag technicznych, przejdźmy do sedna.

Napiszę na wstępie – „Dawca przysięgi” to wciąż świetne fantasy, ale poziom w porównaniu z poprzednim tomem nieco spadł. Przede wszystkim trzeba bardzo długo czekać na jakieś ważne wydarzenia dla fabuły. Właściwie cały pierwszy tom polskiego wydania to przygotowywanie gruntu pod to, co nastąpi potem. To preludium jest zdecydowanie za długie. Te wszystkie plany, narady, było tego zdecydowanie za dużo.

W to nagromadzenie niepotrzebnych wątków wpisuje się także zbytnie skupienie na jednej postaci. Tak, mam tu na myśli Shallan. Ja lubię tę bohaterkę, ale czułam przesyt odnośnie jej rozważań, więc współczuję tym czytelnikom, którzy za nią nie przepadają. Wątek Shallan/Woal jest zdecydowanie za długi i niewiele wnosi do fabuły. Rozumiem intencję Sandersona, który starał się pokazać, że Shallan nie radzi sobie ze swoją przeszłością, więc wykorzystuje dar, by móc jakoś normalnie funkcjonować. Ale opisywanie wypraw Woal to strata czasu. Wystarczyłoby lekko zasygnalizować ten wątek, podobnie jak w przypadku Świetlistej i byłoby to wystarczające.

I wreszcie trzeci problem „Dawcy Przysięgi” – niemal superbohaterskie moce Świetlistych. Ja rozumiem, że byli oni obdarzeni niezwykłymi darami, ale w tym tomie autor zdecydowanie przeszarżował, czyniąc z nich istoty nieśmiertelne. Nie jest dobrze, gdy bohater obrywa bełtem z kuszy albo zostaje przygnieciony przez skałę, po czym natychmiast się ulecza i może walczyć dalej. O nie, zdecydowanie nie tędy droga. Mam nadzieję, że te superbohaterskie zapędy zostaną nieco przycięte w następnych tomach, bo ciężko przejmować się losem bohaterów, którym nic  nie może się stać.

Dobra, trochę ponarzekałam, ale czy to znaczy, że „Dawca Przysięgi” mi się nie podobał? W żadnym wypadku. To wciąż wspaniałe fantasy, ale po znakomitych „Słowach Światłości” mój apetyt znacznie się zaostrzył.

Ogromnym plusem trzeciego tomu jest historia Dalinara, Czarnego Ciernia. Toczy się ona w dwóch płaszczyznach czasowych. Wreszcie poznajemy jego przeszłość, która jest znacznie bardziej mroczna niż mogłam się spodziewać. Ale nie bez powodu Świetliści są pęknięci, uszkodzeni. Dalinar był postrachem wrogów, dopuścił się zbrodni, ale także wiele wycierpiał. Upadł, lecz znalazł siłę, by powstać.

W historii jego życia zawarte zostało przesłanie bardzo ważne dla całego „Dawcy Przysięgi” – że przeszłość i jej tajemnice mogą zniszczyć nawet najsilniejszego. Odnosi się to do Dalinara, ale także poprzedniej generacji Świetlistych Rycerzy i Heroldów. Jednak zawsze decyduje o tym jednostka. Może upaść, ale może także podnieść się i walczyć.

„Pytanie nie brzmi”, odpowiedziała, „czy będziesz kochał, cierpiał, marzył i umierał. Chodzi o to, co pokochasz, dlaczego będziesz cierpiał, kiedy będziesz marzył i jak umrzesz. Taki jest twój wybór. Nie możesz wybrać celu, jedynie drogę (T. 2, s. 397).

Kreowanie bohaterów jest mocną stroną prozy Sandersona i także tutaj nie jest inaczej. Nawet postacie z drugiego planu dostają swoje pięć minut i zapadają w pamięć. W tym tomie mamy intrygujące historie Szetha, Tefta, Venli, Moasha, Renarina i wciąż traktowanego nieco po macoszemu Adolina. Są to bohaterowie, jakich lubię najbardziej – ewoluujący, ale nie bez przyczyny, a w wyniku kolejnych fabularnych zawirowań.

I tutaj gładko przechodzimy do kolejnego zagadnienia, które bardzo mi się w „Dawcy Przysięgi” podoba. Otóż ja uwielbiam wszelkie mitologie, mistyczne nawiązania i wywlekane na światło dzienne tajemnice zapisane w starych zwojach czy właściwie na steli. A tutaj mamy tego naprawdę sporo. Wreszcie zostaje odkryta tajemnica upadku poprzednich Świetlistych, pojawiają się także Heroldowie. Dużo miejsca poświęca się sprenom, i to nie tylko tym, które wiążą się ze Świetlistymi. Spreny pełnią w tym tomie właściwie kluczową rolę i mamy okazję zobaczyć ich życie w naturalnym środowisku oraz ogromne zróżnicowanie. Rozwinięty zostaje wątek Ojca Burz i Odium.

W „Dawcy Przysięgi” pojawiają się także bardzo wyraźne i nie zakamuflowane nawiązania do cosmere. Dlatego jeżeli ktoś jeszcze nie przeczytał „Bezkresu magii”, to zachęcam, by zrobił to przed lekturą trzeciego tomu ABŚ. Wyjaśni to parę zagadnień.

Sanderson wprowadza także ciekawy konflikt moralny. Tutaj nie ma prostego podziału na dobro i zło, obrońców i najeźdźców. Po raz kolejny kreuje daleki od ideałów obraz organizacji alethyjskiego społeczeństwa, opartego przecież na rasistowskim podziale na ludzi o ciemnych i jasnych oczach. Nie zmienił tego nawet atak Pustkowców. Jasnoocy nadal rządzą i mają się dobrze, a co gorsza, ciemnoocy akceptują taki stan rzeczy jako coś naturalnego.

Autor przedstawia także racje parshmenów, którzy mają wszelkie prawo, by pragnąć zemsty. Byli traktowani jak zwierzęta, żyli w ciągłym strachu, a do tego nie mogli przeciwstawić się ludziom. Z tym problemem i tajemnicami skrytymi w mrokach dziejów będą musieli poradzić sobie odrodzeni Świetliści. Jak i czy to zrobią dowiemy się w następnych tomach. Bo przecież nie są oni idealni, wręcz przeciwnie. To bohaterowie ze skazą, pęknięci, dręczeni przez własne demony. I dlatego tak fascynujący.

„Dawca Przysięgi” ma trochę wad, ale to wciąż znakomite fantasy. Znajdziecie w nim to, co cenię u Sandersona najbardziej – fascynujących bohaterów, kreację niezwykłego świata, którego bogactwo rozrasta się z każdym tomem i epickość. Akcja rozpędza się długo, ale finał jest piorunujący. Cóż, skończyłam i czekam niecierpliwie na kolejny tom.

Wpis bierze udział w wyzwaniu „Tropem fantastycznych postaci”. Królów i królowych w „Dawcy Przysięgi” dostatek, ale do wyzwania wybieram dwójkę ulubieńców – królową Fen i króla Taravangiana.

Autor:  Brandon Sanderson     

Tytuł:  „Dawca Przysięgi” T. 1

Tytuł oryginału „Oathbringer”

Cykl: Archiwum Burzowego Światła

Tłumaczenie: Anna Studniarek

Wydawnictwo: Mag

Liczba stron: 539

Data wydania: 2017

Autor:  Brandon Sanderson    

Tytuł:  „Dawca Przysięgi” T. 2

Tytuł oryginału „Oathbringer”

Cykl: Archiwum Burzowego Światła

Tłumaczenie: Anna Studniarek

Wydawnictwo: Mag

Liczba stron: 642

Data wydania: 2018