Sarah J. Maas „Dwór skrzydeł i zguby” („A Court of Wings and Ruin”)

Nadszedł czas, by powrócić do świata, w którym rolę najważniejszego artefaktu odgrywa Kocioł. „Dwór skrzydeł i zguby” to trzecia część cyklu Sarah J. Maas. Poprzedni tom zakończył się w momencie, gdy Feyra została rozdzielona z Rhysandem, jej siostry wrzucono do Kotła i zmieniono w fae, a król Hybernii przystąpił do realizacji planu podbicia całego świata. Jednym słowem, czas na wielki finał serii.

         Feyra przebywa na Dworze Wiosny w towarzystwie Tamlina i udaje, że cieszy się z uwolnienia spod władzy Rhysa. W rzeczywistości knuje, jak by tu odpłacić byłemu ukochanemu pięknym za nadobne, a przy okazji wybadać, jakie są plany Hybernijczyków.

         Nie da się ukryć, że na początku książki niezbyt wiele się dzieje. Co więcej, pewne wydarzenia są powtórzeniem tego, co obserwowaliśmy w poprzednich tomach. Na szczęście potem akcja przyspiesza, aż do epickiego finału, którym jak to często w fantasy bywa jest ostateczna bitwa. Bohaterów tym razem nie ratują orły, ale nagromadzenia niespodziewanej pomocy nie brak. W opisie bitwy czuć, że Maas nie ma epickiego zacięcia. Najlepiej czuje się w scenach romansowych, a do walki jakoś nie ma serca. Poza tym jakie jest prawdopodobieństwo, że wszyscy sojusznicy zjawią się w tym samym idealnym momencie, by przechylić szalę zwycięstwa? No właśnie.

         Problemem jest też fakt, że autorka konsekwentnie trzyma się narracji pierwszoosobowej prowadzonej z punktu widzenia tylko jednej postaci – Feyry – plus dwa krótkie rozdziały przedstawiające opowieść z perspektywy Rhysa. Przy tak rozbudowanej już historii, tylu wątkach i bohaterach to się po prostu nie sprawdza. Już w poprzednim tomie swoje rozdziały powinien dostać Tamlin. Historia opisana z jego punktu widzenia ocaliłaby bohatera, który został zupełnie zniszczony przez autorkę tylko dlatego, żeby Feyra w spokoju i bez wyrzutów sumienia mogła kochać Rhysa. Dokonana poniewczasie próba jego rehabilitacji wypada dość żałośnie, a Tamlin wydaje się bohaterem postępującym bez ładu i składu.

         Niewątpliwie swoje rozdziały powinien dostać też Lucien. To ciekawy bohater, którego ja osobiście lubię, i w tym tomie miał interesujący wątek, ale wysłano go w podróż i słuch o nim po prostu zaginął. Możnaby tu jeszcze śmiało dopisać Miriam i Drakona oraz ojca panien Archeron. Bez tego historia wydaje się niekompletna, jakbym poznała tylko jej część, a nie całość. Być może wyjaśnienie jest dość prozaiczne – Maas planuje kolejne książki z tymi bohaterami i pewnie nie chciała zdradzać zbyt wiele. Psuje to jednak odbiór całości cyklu, który niby ukończony, ale wcale jednak ukończony nie jest.

         Cieszę się z większej ilości scen z Nestą, która jest moją ulubioną bohaterką, ale tutaj również czuję pewien niedosyt. Także jej wątek nie został dokończony, urwał się bez sensownego zakończenia. Ech…

Wielki finał – spoilery

         Finał jest co najmniej rozczarowujący. I nie chodzi mi nawet o opisywane wyżej niedomknięcie wątków. Powróciły demony z pierwszego tomu i te irytujące zmartwychwstania. Zamiast szoku poczułam jedynie irytację, gdyż doskonale wiedziałam, jak to się skończy. I na domiar złego jeszcze Amrena też musiała wyskoczyć z Kotła. Jakie to było słabe i przewidywalne. Poświęcenie, które nic nie kosztuje, poświęceniem nie jest. Tyle ja w tej sprawie mam do powiedzenia.

         A, i jeszcze jedno. Czy zauważyliście, że cały świat czekał na Feyrę, by mógł wreszcie ruszyć z pewnymi sprawami do przodu? Jak to możliwe, że nikt wcześniej nie rozgryzł zagadki Luciena ani tajemnicy Mor? Wszyscy czekali przez wieki aż pojawi się nasza dzielna bohaterka i świat wreszcie będzie mógł wyjść ze stanu zawieszenia.

Koniec spoilerów

         W tym tomie, podobnie jak i w poprzednich nie brak nawiązań do baśni i mitów. Zresztą sposób wykorzystywania i mieszania tych motywów przez Maas bardzo lubię. Stare, potężne byty, czające się gdzieś na obrzeżach fabuły, zawsze były mocną częścią opisanej przez nią rzeczywistości.

         Bliżej poznajemy Tkaczkę z Lasu i Rzeźbiącego w Kościach, którzy okazują się być nam bliżsi niż mogliśmy się spodziewać, ponieważ autorka dopisała im słowiański rodowód. To bowiem swojska Strzyga i jej brat bliźniak. Trzeci z rodzeństwa, Kościej, rezyduje w swoim małym jeziorze na kontynencie. Jeżeli ktoś by mnie pytał, kogo obstawiam jako strażnika Vassy, to Kościej jest murowanym kandydatem. Zresztą inspiracje rosyjskim folklorem są widoczne w konstrukcji opowieści o uwięzieniu i klątwie rzuconej na królową. Przybierała ona postać ognistego ptaka, który często pojawia się w baśniach i jest uznawany za jedną z form Raroga, ognistego ducha, który z kolei jest wcieleniem Swaroga.

         Imię opiekunki biblioteki w Velaris, Kloto, pochodzi z mitologii greckiej i dosłownie oznacza „prządkę”. Kloto jest jedną z trzech sióstr Mojr, które splatają nici ludzkiego życia. Opis biblioteki, na której dnie czai się najgorszy z koszmarów, przypadł mi do gustu.

         Z nawiązań do mitologii greckiej można by wymienić jeszcze Uroborosa, choć to symbol znany także w starożytnym Egipcie czy wierzeniach Skandynawów (jako Midgardsorm, wąż Midgardu). Jednak Maas dokonuje tu dość interesującego nałożenia na siebie kilku motywów. Uroboros w jej świecie jest lustrem, które kiedyś należało do Tkaczki z Lasu, Strzygi. Było bardzo stare, znacznie starsze nawet od tych pradawnych bytów.

Było stare już wtedy, kiedy my byliśmy młodzi. Okno na świat. W jego ciemnej powierzchni można było dostrzec wszystko, przekazać wszystko (s. 304).

         Strzyga nieustannie się w nim przeglądała, podziwiając swoją urodę. Dzięki niemu wyłapywała też piękne, młode dziewczyny i polowała na nie, by zachować wieczną młodość. Jest to zgodne z naturą strzyg, które żywią się nie tylko krwią, ale i energią życiową ofiar, ale to też znany nam wszystkim zrąb baśni o Złej Królowej i Śnieżce. Zresztą zaczerpnięty z tej historii motyw z zatrutymi jabłkami też się pojawia, choć w innej konfiguracji.

         Co ciekawe, w ACOWAR, znalazły się także nawiązania do Biblii, a konkretnie „Księgi Wyjścia” z jej najbardziej charakterystycznymi momentami – rozstąpieniem się wód przed uciekającymi z niewoli ludźmi oraz pokropieniem drzwi krwią jagnięcia, co miało ochronić mieszkańców przed atakiem złego ducha.

         Biblijne nawiązania są szczególnie obecne w wątku Drakona i Miriam. Wspomniane już przejście przez rozstępujące się morskie wody, to raz. Dwa, serafini Drakona to oczywiście przetworzone z chrześcijańskiej tradycji istoty. Serafini są bowiem najpotężniejszym z dziewięciu anielskich chórów, znajdują się najbliżej Boga. Z kolei Miriam to żeńskie imię pochodzenia hebrajskiego, którego polskim odpowiednikiem jest Maria.

         Spodziewałam się po ACOWAR lekkiego, sympatycznego czytadła. Niektóre cechy pisarstwa Maas od początku trochę mnie śmieszą, trochę irytują – jak owa nieskończona piękność wszystkich postaci, opisy scen erotycznych czy uparte dążenie do łączenia wszystkich bohaterów w pary. Lubię u niej zgrabne splatanie wątków mitologicznych i baśniowych, całą tę otoczkę, głębię, która tkwi pod powierzchnią fabuły. Czyta się to jednak naprawdę dobrze, ot, takie moje guilty pleasure.

         Jednak ACOWAR to przede wszystkim zwieńczenie cyklu, a tutaj autorka niestety się nie popisała. Historia wcale zakończona nie jest, na dodatek pełno w niej luk fabularnych. Zakończenie jest złe, nawet bardzo złe. Z przykrością stwierdzam, że ACOWAR wywarł na mnie gorsze wrażenie niż poprzednie części.

Autor:  Sarah J. Maas    

Tytuł:  „Dwór skrzydeł i zguby”

Cykl: Dwór cierni i róż  

Tytuł oryginału: „A Court of Wings and Ruin”

Tłumaczenie: Jakub Radzimiński  

Wydawnictwo: Uroboros  

Liczba stron: 846

Data wydania: 2017