Światło, mrok, szczypta Wron i Matuszka Ravka – „Cień i kość” („Shadow and Bone”)

Kadr z serialu Cień i kość, Netflix,2021

Czy Cień i kość na podstawie książki Leigh Bardugo o tym samym tytule to serial fantasy, na który czekałam najbardziej? Nie, zdecydowanie niecierpliwiej wypatruję serialowych wersji Koła Czasu Jordana czy hucznie zapowiadanego serialu Amazona rozgrywającego się w Śródziemiu. Ale byłam ciekawa, jak twórcy poradzą sobie z tą, nie ukrywajmy, dość sztampową historią. I udało im się to nadspodziewanie dobrze. Tak dobrze, że bez wahania mogę stwierdzić, że w przypadku Cienia i kości ekranizacja jest lepsza niż książkowy oryginał. 

Cień i kość to historia młodej kartografki Aliny Starkov, która okazuje się dysponować niezwykłą mocą – jest Przywoływaczką Słońca. To dar, który należał do świata baśni i legend. Dzięki niemu Alina jako jedyna będzie mogła zniszczyć Fałdę Cienia i przywrócić jedność Ravki. Generał Kirigan zwany Zmroczem założyciel Drugiej Armii złożonej z Griszów, ludzi dysponujących magicznymi zdolnościami, wiąże z Aliną ogromne nadzieje. Są także tacy, dla których samo istnienie Przywoływaczki Słońca jest ogromnym zagrożeniem. W Ketterdamie trójka rzezimieszków przyjmuje niezwykle lukratywne zlecenie na porwanie dziewczyny.

Serialowi wyszło na dobre dodanie do historii Aliny, opierającej się na klasycznych motywach wybrańca o niezwykłych mocach i uwikłania w trójkąt miłosny, wątku Wron. Ucieszyłam się, gdy przeczytałam, że w serialu będą Wrony, ale myślałam, że tylko pojawią się na chwilę jako wstęp do drugiej produkcji. A tu proszę, dostały pełnoprawny wątek, dodatkowo dobrze zgrany z historią Aliny. Rozbiło to schematyczność jej historii, dodało serialowi łotrzykowskiego sznytu, a wreszcie pozwoliło na pokazanie jak różnorodny jest świat stworzony przez Bardugo. Mamy też trzeci wątek luźno powiązany z pozostałymi – Niny i Matthiasa, Griszy i łowcy polującego na Grisze. Moim zdaniem to akurat twórcy mogli sobie odpuścić, bo on nic do tej historii nie wnosi.

Można się śmiać, że dla Zachodu wszystko co pachnie Rosją jest egzotyczne, ale Cień i kość mistrzowsko wykorzystuje fakt, że akcja serialu nie toczy się w jakimś średniowiecznym świecie. Ravka to taka podrasowana Rosja w czasach carskich, co nadaje serialowi specyficzny klimat. Coś, co w książkach było zaledwie wspomniane, tutaj dzięki scenografii, plenerom, kostiumom, rozkwita w pełni. Są elementy innej obyczajowości na czele z kultem Świętych i zupełnie inny system odniesień. Carska Rosja z dodatkiem magii i steampunku to jest coś, co zdecydowanie wyróżnia Cień i kość wśród innych seriali fantasy. Wiadomo, że nasz odbiór jest nieco inny i czasami można zgrzytnąć zębami na pewne rozwiązania. Ja na przykład nie mogę pojąć, dlaczego Apparat nie wygląda jak pop, bo tu aż się prosi o taką interpretację tej postaci.

Jak serial fantasy, to oczywiście warto wspomnieć o efektach specjalnych, które w Cieniu i kości są bardzo dobre. Największe wrażenie zrobiła na mnie Fałda Cienia, która jest naprawdę przerażającym tworem. Bardzo dobra, odrobinę niepokojąca muzyka także buduje klimat.

Twórcy postanowili pogłębić charakterystyki postaci znanych z literackiego pierwowzoru. Alina ma zupełnie inne pochodzenie niż w książce – jest półkrwi Shu Han, czyli pochodzi z kraju z którym Ravka prowadzi wojnę. Dlatego jest traktowana jak wyrzutek i non stop spotyka się z uprzedzeniami. To pozwala na jeszcze głębsze ukazanie osamotnienia dziewczyny i podkreśla jej motywację do tego, by stać się kimś ważnym i cenionym. Ale przy okazji odwołuje się do jak najbardziej aktualnych problemów społecznych. Serial mruga też okiem do czytelników książek, gdy Alina ogląda przedstawienie na temat Przywoływaczki Słońca. W spektaklu gra ją dziewczyna o długich blond włosach, czyli wypisz wymaluj Alina z kart książki. Bohaterka trafnie kwituje sytuację jako niezręczną. W ogóle twórcy serialu nie zapominają o fandomie i umieścili w nim wiele smaczków rozpoznawalnych dla tych, którzy czytali książki. Jak choćby tytuły odcinków nawiązujące do innych dzieł Bardugo czy dyskusję Wron o tym, że brakuje im speca od materiałów wybuchowych. Uwielbiam takie nawiązania i zawsze się przy nich uśmiecham.

W serialu Alina jest bardziej charakterna, ma wpływ na więcej rzeczy, które się dookoła niej dzieją. To ona sama dąży do konfrontacji z Zoyą, ona inicjuje pocałunek ze Zmroczem. Przy czym tutaj już czuć wpływy ruchu #MeToo i pewne zmiany w podejściu do budowaniu tego typu niezdrowych relacji na ekranie. Choć oczywiście Zmrocz Aliną manipuluje to jednak zadaje pytanie: Czy na pewno tego chcesz? Tym, czego mi zabrakło, jest to, co tak dobrze grało w charakterze książkowej Aliny. I żeby była jasność, ja niespecjalnie za książkową Aliną przepadam. Ale ciekawe w jej kreacji były momenty, gdy dziewczyna uświadamiała sobie, że pragnie władzy i pojawiał się niej pewien mrok. Szkoda, że w serialu z tego zrezygnowano.

W Cieniu i kości nadal nie brakuje elementów typowych dla młodzieżowego fantasy – zaakceptowania tego, kim się jest, dorastania do pełnienia pewnej roli w społeczeństwie, przekonaniu się, że pozory mylą. Znacznie je jednak okrojono, zapewne dążąc do tego, by historia zdawała się bardziej dorosłą fantasy. Praktycznie nic nie zostało ze scen szkolenia Aliny, trening toczy się bardzo szybko. Jessie Mei Lie świetnie poradziła sobie z tą rolą, chemia między nią a Zmroczem (Ben Barnes) jest wyraźna, wierzę też w jej przyjacielską (na razie) relację z Malem (Archie Renaux). Serial dobrze ogrywa ten wątek, wprowadzając liczne retrospekcje z dzieciństwa Mala i Aliny. Nie jestem wielbicielką serialowego tropiciela, ale i tak udało się wycisnąć wiele z tragicznie napisanej książkowej postaci.

No i przechodzimy do sedna, czyli do Zmrocza. Obsada w większości składa się z nowych, nieopatrzonych twarzy, oprócz Bena Barnesa, który dostał rolę, której wszyscy byliśmy ciekawi (teraz czekam na Mikołaja) i poradził sobie z tym wyśmienicie. Bardzo lubię Zmrocza, choć nie ukrywam, że wolałabym zobaczyć jego mroczniejszą, bezwzględną stronę. Jednak w serialu postawiono na troszkę grzeczniejszą wersję, dopisano mu odpowiednie motywacje i ogółem Barnes nie jest aż tak mhroczny jak jego pierwowzór.

Kadr z serialu Cień i kość, Netflix,2021

Czas na créme de la créme serialu – czyli trójkę rzezimieszków z Ketterdamu. Freddy Carter jako Kaz Brekker i Amita Suman jako Inej Ghafa to strzał w dziesiątkę! Są idealnie zgodni z moimi wyobrażeniami na temat tych postaci. Bardzo dobrze, że ich postarzono, Bardugo trochę zagalopowała się z wiekiem postaci, które absolutnie nie zachowywały się jak nastolatkowie, ale osoby ze znacznie większym doświadczeniem życiowym. Serial fajnie też rozpisuje zmiany, jakie w nich zachodzą. Carter musiał udźwignąć chyba najbardziej skomplikowaną rolę. I piękne jest to, jak serial gra motywem, że Brekkera nikt nie może dotknąć. Nikt o tym nie mówi, ale Inej i Jesper zawsze trzymają odpowiedni dystans, a gdy dwukrotnie Kaz finalizuje umowy uściśnięciem dłoni, zawsze kamera dokładnie to widzowi pokaże. Ale, ale, jest jeszcze Kit Young jako Jesper. I to jest dopiero hit. Książkowy Jesper nigdy nie przyciągał zbytnio mojej uwagi, więc tym bardziej byłam zaskoczona, jakim żywym srebrem okazał się na ekranie. W ogóle fajne jest to, że Cień i Kość nie jest cały czas śmiertelnie poważny i znalazło się w nim miejsce na niewymuszony humor.

Chciałabym jeszcze wspomnieć o rolach pobocznych, które jednak z pewnością nie ujdą uwadze fanów, bo są cudowne. Nie ma dla mnie bardziej rosyjskiej (czy też ravczańskiej) postaci w tym serialu niż Daisy Head jako Genya. Idealnie zgrywa się z moim wyobrażeniem na temat tej postaci. Za to Davida granego przez Luke’a Pasqualino wyobrażałam sobie zupełnie inaczej (czytaj – wydawał mi się zdecydowanie mniej przystojny). Na ekranie ma bardzo niewiele do powiedzenia, ale wyciska swoje sceny jak cytrynę – przede wszystkim gestami i mimiką.

Mało jest dobrych seriali fantasy. Mało jest seriali, które potrafią wyciągnąć z materiału źródłowego to, co najlepsze, a jednocześnie nie bać się zmian, które uatrakcyjnią opowiadaną historię. Cień i kość realizuje marzenia fanów. Dawać drugi sezon.