Zostanie po nas tylko – „Rdza” Jakub Małecki

 

Dwa obrazy. To samo miejsce, małe Chojny tuż przy torach. I te same osoby, Szymon Stawny i Jacek Budzikiewicz. Lecz między sceną początkową i końcową Rdzy Jakuba Małeckiego ukrywa się cały ocean wydarzeń. Tym bardziej że akcja została rozpisana na kilka dekad.

W lecie 2002 roku świat małego Szymona, który chwilę wcześniej z przyjacielem układał monety na torach, rozsypuje się jak domek z kart. Zamieszkuje z babcią Tośką i to właśnie losy tych dwojga bohaterów będziemy śledzić naprzemiennie w Rdzy. Małecki przedstawia losy Tośki od wybuchu wojny w 1939 roku.

Niemniej ważni niż bohaterowie jest w tej książce miejsce akcji. Chojny, jedna z tych miejscowości, o których nikt nie wie, gdzie się znajduje. A jednak dla bohaterów powieści jest całym wszechświatem i punktem odniesienia. Niektórym udaje się wyjechać z Chojen, ale tak naprawdę nie potrafią ich opuścić. Bo to opowieść o pewnej szczególnej tożsamości ludzi, którzy dzielą wspólne wspomnienia. Są one bardzo tragiczne, jak te z czasów wojny – spalenie żywcem ludzi w stodole czy palenie Żydów w pobliskim lesie. W czasach późniejszych to nieszczęsna tragedia miłosna pięknej Julki Dusznej, którą narzeczony wystawił do wiatru czy jeżdżącego na wózku Gracjana.

Jednym z ważnych tematów Rdzy jest ucieczka – od nudnej rzeczywistości, traumy, wspomnień czy przed słowami, które w ustach bohaterów nabierają cech przekleństwa – wszystko będzie dobrze. Mówione są bowiem wtedy, gdy wszystko się sypie. Losy bohaterów wydają się zwyczajne, dzielone przez wielu ludzi żyjących w tych czasach. Nie ma tutaj elementów fantastycznych, ale w zadziwiający sposób czyta się tę powieść trochę jak baśń. Bo choć bohaterowie są zwyczajni, to jednak nie zwykli. Wręcz przeciwnie. Każdy nosi z sobą jakąś niezwykłą historię, a niekiedy wykazuje graniczące z obsesjami nietypowe zainteresowania (jak rosnącą obok domu topolą czy pewną książką). Są oni trochę zagadką nie tylko dla czytelnika, ale i dla siebie samych. Godzą się jednak z tym, bo wszak nie wszystko można o sobie wiedzieć.

Szczególnie udanie wychodzi Małeckiemu spoglądanie na świat oczami dzieci, które postrzegają pewne wydarzenia inaczej, a przenośnie dorosłych potrafią potraktować dosłownie. Można się zatem bać, że Bozia zabierze zabawki, tak jak odebrała rodziców, albo traktować wojnę jako bardzo nudny czas, a właściwie trochę bezczas. Tośka miała iść do drugiej klasy, ale musiała na to poczekać sześć lat, a potem w niezrozumiałym dla niej tempie nadrabiać stracone lata.

Ta stara brona to tak zardzewiała, że aż się rozpadła.

Rdza sama leży, płatki takie jakby. Ale część to wsiąknęła w ziemię i gdzieś sobie jest (s. 210).

Rdza jest wszędzie. Taka zwyczajna, dotykająca przedmioty, ale i taka inna związana z ludźmi, z przemijaniem, znikaniem z tego świata. Ale jak i po rdzy, tak i po ludziach coś zostaje. Wspomnienia, ostatnia wola, dzieci. Rdza Jakuba Małeckiego jest powieścią bardzo emocjonalną. Nie ma tu rozwlekłych opisów stanów psychicznych bohaterów, ale autor potrafi je skondensować czasem nawet w jednym słowie. W poruszający sposób opowiada o ucieczce i niemożności ucieczki, o tkwieniu w swoim małym wszechświecie. Byle nikt nie mówił, że wszystko będzie dobrze.

Autor:  Jakub Małecki       

Tytuł: Rdza

Wydawnictwo: SQN

Liczba stron: 285

Data wydania:  2017


Komentarze

  1. Agnieszka Kaniuk3 października 2021 21:35

    Książka gości w mojej biblioteczce, ale jeszcze do niej nie zajrzałam.

    OdpowiedzUsuń
  2. Dominika S.4 października 2021 18:01

    Bardzo zachęcająco piszesz o tej książce :) A zważywszy, że nazwisko autora ciągle mi się gdzieś przewija na blogach to z chęcią dodam tę powieść na listę.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zarzyczka4 października 2021 18:37

      Ja też się tyle naczytałam pochwał na temat Małeckiego, że w końcu postanowiłam sama przeczytać i nie żałuję.

      Usuń
  3. iCate15 października 2021 11:46

    Właśnie widzę, że dużo Małeckiego ostatnio czytałaś! Niektórzy tacy autorzy tak mają, że przeczytasz jedną książkę i zaraz chcesz więcej, nie możesz się go pozbyć z głowy. Może kiedyś sięgnę, bo trochę mnie to jednak ciekawi ;)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zarzyczka16 października 2021 21:24

      Obawiam się, że jak sięgniesz, to skończysz jak ja ;) Będziesz chciała więcej.

      Usuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Królowa zrodzona z rycerskich marzeń – Feliks W. Kres „Pani Dobrego Znaku” (recenzja)

Obraz
  Puszcza Bukowa to największa knieja Szereru i źródło gigantycznego bogactwa właścicieli wywodzących się ze starożytnego książęcego rodu K.B.I.. Po śmierci bezdzietnego księcia wybucha skandal, ponieważ okazuje się, że dziedziczką fortuny ma być niewolnica Ezena, którą kaprys pana podniósł do godności małżonki. Na domiar złego nie należy ona do gigantycznie drogich Pereł, lecz była wcześniej praczką. No i jest półkrwi Armektanką. Czegoś takiego Dartan z pewnością nie zniesie, a inne gałęzie rodu K.B.I. już szykują pozwy procesowe. Ezena, była niewolnica, nie ma szans na zwycięstwo w sądzie. Jej cel jest jednak zupełnie inny i odmieni oblicze Szereru. W umyśle – ludzkim, bo już nie kocim – tkwiła jakaś potrzeba cudowności. Gotah wiele razy się zastanawiał, dlaczego człowiek nie jest w stanie przyjąć świata takiego, jakim był: rządzącego się swoimi własnymi prawami, dość przecież cudownego, nawet bez latających kamieni i innych dziwów ( Pani Dobrego Znaku. Wieczne Cesarstwo , s. 5...
Czytaj więcej

Pożegnanie z braćmi Winchester – recenzja 15 sezonu „Supernatural”

  Po trzęsieniu ziemi i znakomitym finałowym odcinku czternastej serii przed braćmi Winchester stanął najpotężniejszy antagonista ze wszystkich. Walczyli już z aniołami, demonami, sekretnymi organizacjami i potężnymi istotami, ale teraz ich przeciwnikiem jest Bóg. A właściwie Chuck, który obraził się na swoje ulubione zabawki, kiedy nie zgodziły się tańczyć tak jak im zagra. On już wymyślił swoje idealne zakończenie i chce je dostać, nie zważając na koszty. Na dobry początek zesłał na Sama i Deana wszystkie dusze znajdujące się w piekle. A że łowcy przez lata swej działalności wysłali tam wiele z nich, to pałają one żądzą zemsty. Sam i Dean są mocno wkurzeni na Chucka, gdy staje się jasne, że cały czas byli marionetkami w jego rękach. Wolna wola o którą tak zaciekle walczyli, ponosząc ogromne koszty, okazała się nic niewartą mrzonką. Jak jednak walczyć z istotą wszechmocną i wszechwiedzącą? Jeżeli chcą uniknąć wymarzonego zakończenia Chucka, Sam i Dean będą musieli rozwiązać ten ...
Czytaj więcej

Tylko marzyciele mogą uratować światy – Laini Taylor „Muza Koszmarów”

Obraz
  Życie Lazlo i Sarai nigdy już nie będzie takie samo. Oboje muszą odkryć siebie na nowo, poznać swoje dary i możliwości oraz dokonać trudnych wyborów. Lazlo znalazł się w sytuacji bez wyjścia. Będzie musiał zdecydować, co jest dla niego ważniejsze – życie ukochanej czy mieszkańców Szlochu? Oprócz wątków związanych ze Szlochem autorka wprowadza nową historię, opowiadającą o losach dwóch sióstr Kory i Novy, dorastających na peryferiach świata. Ich trudne życie wypełnione jest marzeniem o tym, że kiedyś, podobnie jak ich matka, zostaną wybrane do służby bojowej imperium. Marzenie o niezwykłej mocy, dzięki której można zasłużyć na ten zaszczyt, spełnia się, lecz nie w ten sposób, jakiego siostry oczekiwały. Muza Koszmarów Laini Taylor to drugi, po Marzycielu , tom dylogii Strange The Dreamer . I właściwie modelowy przykład, jak powinno się kontynuować fabułę. Pierwszy tom był wprowadzeniem do świata, pozwalał poznać bohaterów, drugi daje szerszą perspektywę i wypełnia luki w całe...
Czytaj więcej

Los jest nieubłagany – Bernard Cornwell „Excalibur”

Obraz
Nadeszło lato krwi i zemsty. Zdrada Lancelota i Ginewry boleśnie dotknęła Artura, który bezwzględnie stłumił rebelię fałszywego przyjaciela i uwięził niewierną żonę. Nie ma jednak czasu na rozpamiętywanie przeszłości, gdyż saksońscy wodzowie postanowili zakopać topór wojenny i wspólnie zaatakować Brytów. Dawni sojusznicy Artura, obecnie wyznający chrześcijaństwo, nie chcą udzielić pomocy poganom. Tymczasem Merlin i Nimue realizują własny plan. Zgromadzili wszystkie Skarby Brytanii i zamierzają przeprowadzić rytuał przywołania bogów, nie oglądając się na koszty. Stopniowo zaczyna się uwidaczniać rozdźwięk między nimi. Nimue coraz bardziej pogrąża się w szaleństwie i żadna cena nie wydaje się jej zbyt wysoka do zapłacenia. Excalibur to trzecia i ostatnia część Trylogii arturiańskiej Bernarda Cornwella, utrzymana w stylu, jaki znamy z poprzednich tomów. Narratorem jest zbliżający się do kresu życia mnich Derfel, który kiedyś był rycerzem walczącym u boku Artura . Pozwoliło to...
Czytaj więcej

Raj zepsuty – Stanisław Lem „Eden”

Obraz
  Na skutek błędu w obliczeniach statek rozbija się na niezbadanej planecie zwanej Edenem. Wszyscy członkowie załogi – Inżynier, Fizyk, Chemik, Cybernetyk, Doktor i Koordynator – przeżyli, ale uszkodzenia są bardzo poważne, a szanse na przetrwanie niewielkie. Jednemu z członków załogi wydaje się, że przed katastrofą dostrzegł na Edenie coś, co przypominało miasto. Być może tam znajdą pomoc. Ruszają więc w głąb nieznanej planety i stopniowo odkrywają elementy cywilizacji stworzonej przez tutejsze istoty, symbioty, przez ludzi nazwane dubeltami. Nic jednak nie ma sensu przynajmniej z punktu widzenia przybyszy, a ponadto Ziemianie natykają się na masowe groby. Co tak naprawdę dzieje się na Edenie? Powieść Eden Stanisława Lema została wydana po raz pierwszy w 1959 roku. Wcześniej była drukowana w odcinkach w czasopiśmie Trybuna Robotnicza i uznaje się ją za dzieło rozpoczynające okres dojrzałej twórczości pisarza. Jest skupiona według tego samego problemu co Solaris – niemożności...
Czytaj więcej