Kiedy szczęście jest obowiązkiem – Aldous Huxley „Nowy wspaniały świat” (recenzja)

Rok 2541, 632 rok ery Forda. Ludzkość osiągnęła stan szczęśliwości i stabilności. Republika Świata zarządzana jest przez Zarządców Świata, którzy dbają o to, aby obecny stan rzeczy został zachowany, a jednostki odstające od reszty wyeliminowane. Społeczeństwo zrezygnowało z wszelkich więzi rodzinnych i uczuciowych, każdy należy do każdego. Dzieci rodzą się w wyniku sztucznego zapłodnienia i klonowania, a jeszcze przed urodzeniem są przygotowywane do roli, jaką będą pełnić w systemie kastowym. Na najwyższym szczeblu znajdują się alfy, które mają pewną samodzielność w podejmowaniu decyzji, najniżej epsilony. Już na etapie płodowym uszkadza im się mózg, wszak inteligencja nie jest im do niczego potrzebna, a wręcz może zaszkodzić. Każdej z kast od najmłodszych lat wpajane jest przekonanie o tym, że jej grupa jest najlepsza, a także niechęć do nawiązywania relacji oraz samotnego spędzania czasu. Ludzie są nastawieni na seks, prymitywne rozrywki i konsumpcjonizm. Jeżeli z jakiegoś powodu czują się źle, cudownym remedium na wszystko jest narkotyk zwany somą. Świat idealny? A może jednak wcale nie.

Nowy wspaniały świat Aldousa Huxley’a to jedna z najbardziej znanych antyutopii, która ukazała się w 1932 roku, ale nie czuć w niej upływu lat. Pisarz postanowił przedstawić wizję świata o którym niektórzy marzą – pozbawionego wojen, gwałtownych ludzkich namiętności, strajków i rewolucji wynikających z niezadowolenia ze swojego miejsca w systemie społecznym. Tyle że Huxley słusznie założył iż coś takiego niespecjalnie współgra z ludzką naturą. Dla idei nowego wspaniałego świata poświęcono więzi rodzinne, kulturę, sztukę, indywidualizm, religię, a nawet naukę.

A dziś świat jest stabilny. Ludzie są szczęśliwi; otrzymują wszystko, czego zapragną, a nigdy nie pragną czegoś, czego nie mogą otrzymać. Są zamożni, bezpieczni, zawsze zdrowi; nie boją się śmierci; żyją w stanie błogiej niewiedzy o namiętnościach i starości; nie prześladują ich matki i ojcowie; nie mają żon, dzieci, kochanków ani kochanek, budzących silne uczucia; są tak uwarunkowani, że praktycznie nie są w stanie postępować inaczej, niż powinni. A jeżeli coś nie gra, pozostaje soma, którą pan, panie Dzikus, wyrzuca przez okno w imię wolności (s. 212).

Huxley bardzo trafnie ukazuje, jak łatwo można dzięki manipulacjom psychologicznym i podświadomym perswazjom kształtować umysły, zwłaszcza dzieci, które są na to najbardziej podatne. Świetnym narzędziem do walki o rząd dusz jest propaganda sączona przez media pozostające pod całkowitą kontrolą władców świata. Obecnie, w świecie Internetu i mediów społecznościowych, te zagrożenia uległy maksymalizacji, prowadząc do wojny informacyjnej.

Głównymi bohaterami powieści są Bernard Marks, alfa i John, Dzikus wychowany w rezerwacie. Choć Bernard teoretycznie znajduje się na szczycie drabinki społecznej, krążą plotki o tym, że nastąpił błąd w procesie warunkowania, ponieważ nie jest wysoki i dobrze zbudowany jak inne alfy. To sprawia, że jest odmieńcem podobnie jak John. Mieszka on w rezerwacie, gdzie ludzie hołdują dawnym zwyczajom, mają rodziny i czczą bogów. Jednak John i jego matka są obcy, przybyli z Tamtego Świata. Chłopiec zawsze jest więc odpychany. Jego sytuację pogarsza zachowanie matki, która wyznaje zasadę każdy jest dla każdego, co jest nie do zaakceptowania dla kobiet w rezerwacie. Obaj bohaterowie są zatem indywidualistami, a to w świecie Huxleya największy grzech.

Nie ma potworniejszego przestępstwa nad nietypowe zachowanie. Morderstwo oznacza śmierć tylko jednostki, a czymże w końcu jest jednostka? (…) Możemy stworzyć nową bez najmniejszego wysiłku, możemy ich stworzyć dowolnie wiele. Nietypowość zagraża czemuś więcej niż tylko życiu jednostki; ona godzi w Społeczeństwo samo (s. 142-143).

W kontrze do nich stoi postać Leniny Crowne, bety, idealnej przedstawicielki swojego społeczeństwa. Lenina zachowuje się tak, jak powinna. Jej myśli i mowa są często bezmyślnym powtarzaniem propagandowych haseł. A jeżeli jest jej smuto albo źle, leczy się somą.

Nie przypadkiem jest, że bohaterowie noszą nazwiska związane z ideologami komunizmu – Marksem i Leninem. Huxley pokazuje bowiem świat jaki komuniści chcieli budować. Bez rodzin, religii, dla wszystkich to samo. W imię tego i wskutek podejmowanych przez nich eksperymentów społecznych zginęły miliony ludzi, ale jednostka nie miała znaczenia w tym systemie. Podobnie jak w antyutopii Huxley’a. Gdy Zarządcy Świata zdecydowali, że należy ograniczyć populację i to o cały miliard, wywołano sztuczną klęskę głodu, co przypomina Wielki Głód na Ukrainie spowodowany polityką komunistów.

Nowy wspaniały świat Aldousa Huxley’a to ostrzeżenie, które wciąż jest aktualne. Wolność jednostki i jej prawa są ciągle zagrożone, a dzięki rozwojowi Internetu i mediów społecznościowych manipulacja opiniami ludzi coraz łatwiejsza.

Książka przeczytana w ramach akcji czytelniczej #TRYSCIFI – szczegóły w zakładce Wyzwania.

Autor: Aldous Huxley

Tytuł: Nowy wspaniały świat  

Tytuł oryginalny: Brave New World

Tłumaczenie: Bogdan Baran

Wydawnictwo: Muza

Liczba stron: 255

Data wydania: 2021


Komentarze

  1. Agnieszka Kaniuk30 czerwca 2022 21:22

    Nie odnajduje się niestety w takich klimatach czytelniczych.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zarzyczka30 czerwca 2022 22:16

      U mnie w związku z Tryscifi w ostatnich dwóch miesiącach było sporo science fiction.

      Usuń

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Niech was Pustka pochłonie – „The Originals” sezon 4

Twórcy „The Originals” zaserwowali nam spory przeskok czasowy. Od wydarzeń przedstawionych w finale trzeciego sezonu minęło pięć lat. I nadchodzi to, co było formalnością – Mikaelsonowie zostają przebudzeni. Dobrze, że twórcy odhaczyli to szybko i bezboleśnie. Bo w to, że Mikaelsonowie powstaną, chyba nikt nie wątpił? Z tym, że nie mają już tak łatwo jak wcześniej. Zostali pokonani, a Marcel, nowy król Orleanu, może zabić ich bez trudu. To dla nich zupełnie nowa sytuacja.          Klaus chce nadrobić stracony czas i zbliżyć się do całkiem już sporej Hope. Tymczasem nadciąga poważne zagrożenie, plaga, która nęka Nowy Orlean od wielu lat. Za sprawą demona o imieniu The Hollow (Pustka) zaczynają znikać dzieci. W kręgu jego zainteresowań jest też Hope. A stary znajomy demona to kierujący obecnie sabatami Nowego Orleanu Vincent.          Czwarty sezon „The Originals” liczy tylko trzynaście odcinków i jest zbudowany wokół jednego głównego wątku – walki z Hollow. Sam pomysł twórców na t
Czytaj więcej

Pożegnanie z braćmi Winchester – recenzja 15 sezonu „Supernatural”

  Po trzęsieniu ziemi i znakomitym finałowym odcinku czternastej serii przed braćmi Winchester stanął najpotężniejszy antagonista ze wszystkich. Walczyli już z aniołami, demonami, sekretnymi organizacjami i potężnymi istotami, ale teraz ich przeciwnikiem jest Bóg. A właściwie Chuck, który obraził się na swoje ulubione zabawki, kiedy nie zgodziły się tańczyć tak jak im zagra. On już wymyślił swoje idealne zakończenie i chce je dostać, nie zważając na koszty. Na dobry początek zesłał na Sama i Deana wszystkie dusze znajdujące się w piekle. A że łowcy przez lata swej działalności wysłali tam wiele z nich, to pałają one żądzą zemsty. Sam i Dean są mocno wkurzeni na Chucka, gdy staje się jasne, że cały czas byli marionetkami w jego rękach. Wolna wola o którą tak zaciekle walczyli, ponosząc ogromne koszty, okazała się nic niewartą mrzonką. Jak jednak walczyć z istotą wszechmocną i wszechwiedzącą? Jeżeli chcą uniknąć wymarzonego zakończenia Chucka, Sam i Dean będą musieli rozwiązać ten para
Czytaj więcej

Co poszło nie tak w serialu „Przeklęta” („Cursed”)

  Jeżeli czytacie mojego bloga, wiecie, że uwielbiam legendy arturiańskie i wszelkie wariacje na ich temat. Dlatego informację, że Netflix przygotowuje serial, którego główną bohaterką ma być Nimue i zaprezentuje odświeżoną wersję mitu, w której miecz wybiera królową, a nie króla, byłam zaintrygowana. Jednak po fali niepochlebnych recenzji, które pojawiły się tuż po premierze, mój zapał do oglądania znacznie osłabł. Ale że w grudniu nachodzi mnie na klimaty fantasy i baśniowe, a wybór nie jest aż tak duży, jak by się wydawało, postanowiłam dać szansę Przeklętej . Kim jest Nimue? Jak to zwykle w legendach arturiańskich bywa, odpowiedź na to pytanie nie jest ani prosta ani jednoznaczna. Najprościej byłoby odpowiedzieć, że różnie to bywa, ale najczęściej podkreślane są dwie rzeczy – związki z Merlinem i Excaliburem. Nimue bywa też nazywana Panią Jeziora albo Vivianą. Niekiedy przyjmuje się, że ona i Morgana to ta sama osoba. Niektórzy sugerują, że Pani Jeziora to nie imię, ale drui
Czytaj więcej

Kosmos już nigdy nie będzie taki sam – „The Expanse”

Ostatnie lata nie były łaskawe dla fanów serialowych produkcji science fiction. Po spektakularnych klapach twórcy niezbyt chętnie patrzyli na produkcję takich dzieł – bo nie dość, że drogie, to jeszcze nie spełniały oczekiwań widzów. Cóż więc pozostawało fanom gatunku? Chyba oglądanie tylko po raz kolejny znakomitego „Battlestar Galactica”. Na szczęście jednak każda zła passa kiedyś się kończy. „The Expanse”, serial wyprodukowany przez stację SyFy, udowadnia, że science fiction wciąż ma wiele do zaoferowania. Produkcję oparto na serii książek „Ekspansja” Jamesa S. A. Coreya. W Polsce wydano tylko pierwszy tom „Przebudzenie lewiatana” i to w dodatku rozbity na dwie części, co jak łatwo można się domyślić, nie przysporzyło książce popularności. Reszta tomów dostępna jest tylko w wersji oryginalnej. Jako ciekawostkę dorzucę fakt, że pod pseudonimem James S. A. Corey ukrywa się dwóch autorów – Daniel Abraham i Ty Franck. Obaj współpracowali z George’m R. R. Martinem. W 2010 r. ukazała
Czytaj więcej

Mroczny świat elfów – Holly Black „Okrutny książę”

Obraz
Elysium to niezwykły świat elfów. Tak piękny, że ludzkiej istocie łatwo się w nim zatracić i zapomnieć, że z każdej strony czyhają na nią niebezpieczeństwa. Dla śmiertelnika w Elysium zagrożeniem jest wszystko – nawet jedzenie czy woda. Elfy co prawda nie potrafią kłamać, ale mają cały arsenał innych sztuczek. Mogą zakląć człowieka, by wykonywał wszystkie ich polecenia, porwać do niekończącego się tańca, czy zawrzeć na pozór korzystną umowę, w której zawsze znajdzie się paskudny haczyk. Jednak bliźniaczki Jude i Taryn czują się tu znacznie lepiej niż w świecie ludzi. Od dziesięciu lat żyją wśród elfów, w domu generała Najwyższego Króla, Madoka, który zamordował ich rodziców i wiedziony swoistym honorowym kodeksem, wziął dziewczynki pod swoją opiekę. Dlatego są wychowywane jak elfy wysokiego rodu i uczestniczą w lekcjach wraz z śmietanką tego świata. W tym z najmłodszym synem króla Eldreda, księciem Cardanem. Bliźniaczki są całkowicie inne. Taryn usiłuje nie rzucać się w ocz
Czytaj więcej