Stare baśnie opowiedziane na nowo – John Gardner „Szalona pani. Królewski goniec” (recenzja)

Szalona pani i Królewski goniec to dwa opowiadania, do których bardziej pasuje określenie baśnie czy dawne opowieści napisane przez Johna Gardnera w postmodernistycznym stylu. Nakładanie na klasyczne historie i archetypy zupełnie nowych warstw jest kluczem do ich odczytania.

Szalona pani to wariacja na temat klasycznej baśni przedstawiana z punktu widzenia trzech postaci typowych dla tego gatunku. Tytułowej szalonej królowej Luizy, która w zależności od nastroju jest najpiękniejszą kobietą na świecie lub ropuchą. Jej męża, dzielnego króla Grzegorza mającego problemy ze swoim błaznem oraz Muriel, królewny, która kiedyś była biedna i nosiła imię Tania. Jednak skoro królowa twierdzi, że to nieprawda, kim ona jest, by temu zaprzeczać?

Królewski goniec to jeszcze dziwniejszy utwór w którym stary marynarz opowiada historię wielkiej mistyfikacji związanej z jego przypadkowym udziałem w wyprawie statku wielorybniczego. Jednak kapitan Dirge wcale nie szuka czegoś tak oczywistego, jego celem są Znikające Wyspy i własny cień.

Są prawdy i prawdy – powiada surowo. – Jeśli opowieść wydaje się być pozbawiona sensu, trzeba szukać głębiej, ot i cała tajemnica! (Królewski goniec, s. 126).

Wspólną cechą obu utworów oprócz nawiązywania do znanych historii, w przypadku Szalonej pani są to baśnie i romanse rycerskie, a w Królewskim gońcu przede wszystkim Moby Dick Hermana Melville’a i Opowieść Artura Gordona Pyma z Nantucket E. A. Poe’go, są ciągłe zmiany rzeczywistości. Nie ma nic stałego, jest ona płynna, faluje. Królowa Luiza zmienia nie tylko postać, ale i losy innych ludzi jak Tanii nagle przemianowanej na królewnę. Jeszcze wyraźniejsze jest to w Królewskim gońcu, który nawiązuje do sztuczek czarnoksięskich i popisów brzuchomówców, a główny bohater jest urodzonym łgarzem, raz po raz zmieniającym swoją historię. I to jest cecha opowieści Gardnera, który zaczyna jedną fabułę, by po chwili zabawić się z czytelnikiem i przedstawić mu coś zupełnie innego. Metamorfozy dawnych opowieści są kluczem pisarskim tych tekstów. Stare zwyczaje to najlepsze zwyczaje – mówią królowie w Szalonej pani, po czym na poparcie swojej tezy rezygnują ze zdobyczy nowoczesnej techniki – mieczy, kopii i katapult – na rzecz maczug nabijanych wielkimi kolcami. Luiza jest szalona, ale to ona powstrzymuje bezsensowną rzeź między wojskami dwóch królów, przyprawiając męża o rozpacz.

Do tekstów nieubłaganie przenika duch nowych czasów. Dawni przyjaciele Tanii, którzy też chcą zostać królewnami i królewiczami, postanawiają wzniecić rewolucję. W Królewskim gońcu John Gardner przerywa opowieść, by przekazać czytelnikowi własne odautorskie notatki.

Istniejesz ty, drogi czytelniku, istnieję i ja, John Gardner, człowiek, który z pomocą Poe’go, Melville’a  wielu innych napisał tę książkę. Ta książka zaś nie jest dziecięcą zabawką, choć piszę ją bardziej niż kiedykolwiek dręczony wątpliwościami. Nie jest zabawką, a dziwnym, chwiejnym posągiem, kolażem, hymnem na cześć literatury i życia, rzeźbą plenerową, grobową kryptą (Królewski goniec, s. 248).  

Czy warto przeczytać? To zależy. Dla mnie szukanie tych opowieści w opowieści było niezłą zabawą, choć nie łudzę się, że wyłapałam wszystkie nawiązania Gardnera. Ale to przykład utworu w którym bardziej niż co, interesuje mnie jak to zostało napisane.

Autor: John Gardner

Tytuł: Szalona Pani. Królewski goniec  

Tytuł oryginalny: The King’s Indian: stories & tales

Tłumaczenie: Julita Wroniak

Wydawnictwo: Czytelnik  

Liczba stron: 257

Data wydania: 1982

Komentarze

Prześlij komentarz

Popularne posty z tego bloga

Kosmos już nigdy nie będzie taki sam – „The Expanse”

Ostatnie lata nie były łaskawe dla fanów serialowych produkcji science fiction. Po spektakularnych klapach twórcy niezbyt chętnie patrzyli na produkcję takich dzieł – bo nie dość, że drogie, to jeszcze nie spełniały oczekiwań widzów. Cóż więc pozostawało fanom gatunku? Chyba oglądanie tylko po raz kolejny znakomitego „Battlestar Galactica”. Na szczęście jednak każda zła passa kiedyś się kończy. „The Expanse”, serial wyprodukowany przez stację SyFy, udowadnia, że science fiction wciąż ma wiele do zaoferowania. Produkcję oparto na serii książek „Ekspansja” Jamesa S. A. Coreya. W Polsce wydano tylko pierwszy tom „Przebudzenie lewiatana” i to w dodatku rozbity na dwie części, co jak łatwo można się domyślić, nie przysporzyło książce popularności. Reszta tomów dostępna jest tylko w wersji oryginalnej. Jako ciekawostkę dorzucę fakt, że pod pseudonimem James S. A. Corey ukrywa się dwóch autorów – Daniel Abraham i Ty Franck. Obaj współpracowali z George’m R. R. Martinem. W 2010 r. ukazała
Czytaj więcej

Zagłada domu Sharpe’ów – „Crimson Peak. Wzgórze krwi”

Czekałam na ten film, od kiedy zobaczyłam pierwsze zdjęcia. Przepiękne, oryginalne i niepokojące. Wyjątkowo byłam zadowolona także z całej obsady, bo Mia Wasikowska, Jessica Chastain i Tom Hiddleston to aktorzy, których cenię i lubię. Zapowiadało się bardzo dobrze. I jeszcze jedno. W recenzji będę posługiwała się angielskim tytułem, bo polskie tłumaczenie wydaje mi się wyjątkowo niefortunne, całkiem łopatologiczne. O wiele lepiej brzmiałoby purpurowe lub szkarłatne wzgórze. No więc udajemy, że „Wzgórza krwi” nie ma.
Czytaj więcej

Pożegnanie z braćmi Winchester – recenzja 15 sezonu „Supernatural”

  Po trzęsieniu ziemi i znakomitym finałowym odcinku czternastej serii przed braćmi Winchester stanął najpotężniejszy antagonista ze wszystkich. Walczyli już z aniołami, demonami, sekretnymi organizacjami i potężnymi istotami, ale teraz ich przeciwnikiem jest Bóg. A właściwie Chuck, który obraził się na swoje ulubione zabawki, kiedy nie zgodziły się tańczyć tak jak im zagra. On już wymyślił swoje idealne zakończenie i chce je dostać, nie zważając na koszty. Na dobry początek zesłał na Sama i Deana wszystkie dusze znajdujące się w piekle. A że łowcy przez lata swej działalności wysłali tam wiele z nich, to pałają one żądzą zemsty. Sam i Dean są mocno wkurzeni na Chucka, gdy staje się jasne, że cały czas byli marionetkami w jego rękach. Wolna wola o którą tak zaciekle walczyli, ponosząc ogromne koszty, okazała się nic niewartą mrzonką. Jak jednak walczyć z istotą wszechmocną i wszechwiedzącą? Jeżeli chcą uniknąć wymarzonego zakończenia Chucka, Sam i Dean będą musieli rozwiązać ten para
Czytaj więcej

Niespodzianki nie zawsze są miłe - Katarzyna Bonda „Sprawa Niny Frank”

Obraz
„Sprawa Niny Frank” to debiutancka powieść Katarzyny Bondy. Po raz pierwszy pojawia się w niej nowy typ detektywa, który autorka wprowadziła do polskiego kryminału – profiler. Tym razem nie jest nim Sasza Załuska, a Hubert Meyer.          W Mielniku nad Bugiem zostaje brutalnie zamordowana aktorka Nina Frank. Dla policji to sprawa priorytetowa, gdyż Nina była gwiazdą popularnego w Polsce serialu. Do wyjaśnienia sprawy zostaje oddelegowany profiler Hubert Meyer. Przy okazji ma zastanowić się nad swoim życiem prywatnym, które właśnie pokazowo wali się w gruzy.          Podejrzany niby już jest, ale szybko okazuje się, że sprawa wcale nie jest taka prosta. Śledztwo prowadzi w światek polskich celebrytów i polityków. Powoli odsłania się prawdziwa twarz uwielbianej przez widzów aktorki, w której życiu nic nie było prawdziwe – nawet imię.          W „Sprawie Niny Frank” widać charakterystyczne dla późniejszej twórczości Bondy elementy. Oko wyostrzone na naszą polską codzienność i
Czytaj więcej

5 powodów dla których warto oglądać „Nie z tego świata” („Supernatural”) plus kilka uwag o dziesiątym sezonie

         Dziś wpis jubileuszowy, będzie w nim dużo okrągłych liczb ;) Dziesiąty sezon „Supernatural”, dwusetny odcinek… Wbrew krążącym plotkom ta seria nie okazała się ostatnią, gdyż niebawem bracia Winchester powrócą. A zatem: 5 powodów dla których warto oglądać „Nie z tego świata” („Supernatural”). Kolejność absolutnie przypadkowa.
Czytaj więcej